Co do zasady, każde z dzieci obowiązane jest łożyć na utrzymanie rodziców, jeśli takiej pomocy potrzebują będąc w niedostatku. Jeśli emerytura mamy nie wystarcza na pokrycie kosztów utrzymania w domu pomocy społecznej, może wystąpić z roszczenie o alimenty przeciwko dzieciom.

Szanowna Pani, w odpowiedzi na Pani pytanie wskazuję, iż zgodnie z art. 128 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Oznacza to, że rodzice mogą domagać się alimentów od pełnoletnich dzieci. Najpierw o alimenty rodzice muszą się jednak zgłosić do swoich małżonków, a dopiero potem do dzieci. Dopiero w sytuacji, gdy współmałżonkowie nie są w stanie wywiązać się z obowiązku alimentacyjnego, pełnoletnie dzieci mogą zostać zmuszone do świadczeń finansowych na rzecz rodziców, jeżeli ci żyją w niedostatku, co wynika z art. 133 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Odpowiadając zatem na Pani pytanie wskazać należy, iż Pani rodzeństwo jako dzieci Pani matki są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych na jej rzecz jeżeli znajduje się ona w niedostatku. W Pani przypadku istotne znaczenie ma jednak okoliczność, czy otrzymała Pani mieszkanie w ramach służebności, czy w ramach umowy darowizny. Służebność mieszkania jest służebnością osobistą uregulowaną w art. 296-305 kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 302 kodeksu cywilnego służebność mieszkania polega na możliwości korzystania z cudzej nieruchomości poprzez zamieszkiwanie w niej oraz korzystanie z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku. Z kolei umowa o dożywocie polega na tym, że w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy (dożywotnikowi) dożywotnie utrzymanie. Umowę o dożywocie regulują art. 908-916 Kodeksu cywilnego. Wracając do meritum, obowiązek alimentacyjny to nie tylko obowiązek łożenia pieniędzy, lecz może polegać również np. na zapewnieniu opieki medycznej i domowej. Idąc dalej, do środków utrzymania należy zaliczyć wszystko, co zaspokaja wszelkie usprawiedliwione potrzeby osoby uprawnionej do alimentacji. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego „mówiąc o usprawiedliwionych potrzebach, należy przyjąć, że z samego charakteru świadczeń alimentacyjnych wynika, iż ich celem jest zaspokojenie potrzeb bieżących” (uchwała SN z dnia 5 lipca 1995 r., III CZP 86/95), czyli takich jak: wyżywienie, ubranie, zapewnienie opieki, itp. W Pani przypadku, jeżeli Pani mama cierpi m. in. na zaburzenia psychiczne, aby wystąpić do sądu z roszczeniem w przedmiocie alimentów musiałaby Pani w pierwszej kolejności ubezwłasnowolnić całkowicie Pani mamę i wówczas zostać jej opiekunem prawnym (art. 13 § 1 kodeksu cywilnego). Sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów okręgowych (art. 544 kodeksu postępowania cywilnego), a Pani jako krewna w linii prostej jest uprawniona do złożenia takiego wniosku (art. 545 § 1 pkt 2 kodeksu postępowania cywilnego). W takiej sytuacji, jeżeli Pani mama zostanie ubezwłasnowolniona całkowicie, a Pani zostanie opiekunem prawnym, to wówczas będzie Pani przysługiwało uprawnienie do wystąpienia w imieniu mamy o alimenty na jej rzecz.