Z przepisów kodeksu cywilnego (od art. 991 do 1011) wynika, że zobowiązanymi do zapłaty zachowku są: w pierwszej kolejności spadkobiercy, następnie osoby, na rzecz których został ustanowiony zapis windykacyjny, a w końcu także osoby obdarowane przez spadkodawcę, pod warunkiem, że darowizna na ich rzecz jest doliczana do spadku. Istotne znaczenie będzie miało zatem, kiedy darowizna była dokonana i wobec tego czy można ją doliczyć do spadku. Jeżeli darowizna była dokonana więcej jak 10 lat od otwarcia spadku to nie zalicza się jej do spadku (art. 994§1 kodeksu cywilnego). Jeżeli zaś termin jest krótszy wydaje się, że możliwe jest dochodzenie zachowku od spadkobierców obdarowanego. Podkreślam jednak, że poglądy w tej materii bywają różne dlatego przed wystąpieniem z pozwem o zachowek radziłbym skorzystać z usług radcy prawnego. Kluczowe znaczenie ma data dokonania darowizny.

Stosownie do art. 991 k.c. zstępnym spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy należy się połowa wartości udziału, który by mu przypadł przy dziedziczeniu ustawowym (zachowek). Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku. Podstawą ustalenia zachowku jest czysta wartość spadku. Stanowią ją aktywa spadkowe pomniejszone o pasywa. Zobowiązanie do zapłaty zachowku jest zobowiązaniem pieniężnym i stosownie do treści art. 922 k.c. podlega dziedziczeniu - jest długiem spadkowym. W opisanym stanie faktycznym, jeżeli nie otrzymała Pani swojego zachowku po zmarłym ojcu w jakiejkolwiek formie (zapisu, darowizny, dziedziczenia), to ma Pani roszczenie o wypłatę zachowku do spadkobiercy (w opisanym stanie faktycznym - drugiej żony Pani ojca). Jeżeli spadkobierca ten nie żyje, to zobowiązanie wypłaty zachowku przechodzi na jego spadkobierców (w opisanym stanie faktycznym - dorosłą córkę drugiej żony Pani ojca) jako dług spadkowy. Roszczenie uprawnionego do zachowku przedawnia się jednak z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu, więc jeżeli testament Pani ojca (powołujący do spadku jedynie jego drugą żonę) został ogłoszony więcej niż 5 lat temu, to roszczenie takie będzie skuteczne jedynie w wyjątkowym przypadku. Data śmierci spadkobiercy Pani ojca nie ma znaczenia.