Alimenty dorosłego dziecka na rzecz rodzica

Coraz częściej zdarza się, że na podstawie art.128 kro, rodzic występuje z powództwem alimentacyjnym wobec swojego dorosłego dziecka. Czy w każdych okolicznościach sąd uwzględni takie żądanie? Jak zwalczać takie powództwo? Art. 129. kro § 1 stanowi, iż obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. W przypadku innych krewnych niż dzieci, uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Pozwane dorosłe dziecko zobowiązane będzie natomiast do świadczenia alimentacyjnego na rzecz rodzica tylko w granicach swoich możliwości majątkowych i zarobkowych. Często w tego typu sprawach, rodzic pojawia się w życiu dziecka po kilkudziesięciu latach, a historia relacji rodziców - dziecko znaczona jest opuszczeniem dziecka lub rażącym nadużywaniem władzy rodzicielskiej, włącznie z pozbawianiem tejże. Tego typu okoliczności, jak również uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka w przeszłości, uzasadniają oddalenie powództwa przez Sąd. Po myśli znowelizowanego artykułu 144(1) kro, zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka. Przepis art. 144(1) kro jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 5 kc,  stosownie do którego nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zachowało zarazem aktualność dawniejsze orzecznictwo, opierające się na przyjęciu, że „w razie rażąco niewłaściwego postępowania osoby uprawnionej do alimentów, budzącego powszechną dezaprobatę, dopuszczalne jest oddalenie powództwa w całości lub w części ze względu na zasady współżycia społecznego (art. 5 k.c.)” (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, LEX nr 3342). Jakie zatem zachowanie rodzica można zaliczyć do rażąco niewłaściwego postępowania uprawnionego?  Może ono polegać między innymi na zachowaniu godzącym w życie i zdrowie członka rodziny, zachowaniu naruszających godność, dobre imię i inne dobra osobiste człowieka, zawinionym popadnięciu w niedostatek lub umyślnym wywołaniu sytuacji prowadzącej do żądania alimentów. Natomiast sam w sobie konflikt rodzinny nie stanowi podstawy do odmowy alimentacji. Warto podkreślić, że wnosząc o oddalenie powództwa, należy twierdzenia właściwie udokumentować/ wykazać. Pomocne będą wcześniejsze orzeczenia dotyczące obowiązku alimentacyjnego, władzy rodzicielskiej czy też postanowienie o umorzeniu egzekucji komorniczej z powodu jej bezskuteczności.

Małgorzata Łukasik

radca prawny