Apelacja, zażalenie, sprzeciw, odwołanie - jak zmienić niekorzystny wyrok lub decyzję?

W przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd I Instancji niezadowolona strona może podjąć kroki zmierzające do zmiany takiego orzeczenia poprzez wniesienie odpowiedniego środka zaskarżenia. Osoby nie zajmujące się profesjonalnie sprawami prawnymi zastanawiają się, jakie pismo powinno zostać złożone i jak je zatytułować.

Należy pamiętać, że od wyroku Sądu I Instancji w sprawie cywilnej lub karnej przysługuje apelacja do Sądu II Instancji (okręgowego lub apelacyjnego). Apelację należy wnieść za pośrednictwem Sądu I Instancji. Co to oznacza? Powinna być ona złożona w biurze podawczym Sądu I Instancji lub wysłana listem poleconym na adres Sądu I Instancji.

W przypadku postanowień wydanych przez Sąd przysługuje zażalenie , wnoszone również do Sądu II Instancji za pośrednictwem Sądu, który wydał zaskarżone postanowienie. Jednakże, w tym zakresie istnieje pewien wyjątek – jeżeli mamy do czynienia z postanowieniem Sądu I Instancji orzekającym co do istoty sprawy w postępowaniu nieprocesowym, należy wnieść apelację, a nie zażalenie. Najbardziej znanymi przykładami postępowań nieprocesowych są: o zniesienie współwłasności, o dział spadku, o przysposobienie, z zakresu opieki, władzy rodzicielskiej, o kontakty, o ustanowienie drogi koniecznej. Ponadto, nie wszystkie postanowienia podlegają zaskarżeniu, a jedynie wskazane w przepisach kodeksu postępowania cywilnego.

Sprzeciw przysługuje pozwanemu w przypadku otrzymania nakazu zapłaty z Sądu w tzw. postępowaniu upominawczym. Istotną cechą sprzeciwu jest fakt, że należy go wnieść do Sądu, który wydał nakaz zapłaty, a jeżeli nakaz zapłaty został wydany przez referendarza sądowego – do Sądu, przed który wytoczono powództwo, nie zaś tak jak w przypadku powyższych środków do Sądu II Instancji za pośrednictwem Sądu I Instancji. Jeżeli nakaz zapłaty został wydany w tzw. postępowaniu nakazowym pozwanemu przysługuje prawo do wniesienia zarzutów. Informacja, w jakim postępowaniu został wydany nakaz wynika z jego treści. Ze sprzeciwem mamy także do czynienia w przypadku wydania tzw. wyroku zaocznego (wyrok ten jest wydawany, jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, chyba że pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności, albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie). Prawo do wniesienia sprzeciwu przysługuje pozwanemu, natomiast powód może wnieść tylko apelację.

Natomiast, ze skargą spotykamy się w postępowaniu sądowoadministracyjnym i przysługuje ona dopiero po wyczerpaniu drogi administracyjnej. Zatem, jeżeli jesteśmy niezadowoleni z decyzji organu administracyjnego, należy wnieść odwołanie do organu II instancji za pośrednictwem pierwszego i dopiero po otrzymaniu niekorzystnej decyzji wydanej przez ten drugi organ możemy wnosić skargę. Skarga powinna zostać złożona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu II instancji. Jeżeli po wydaniu orzeczenia przez ten Sąd nadal nie jesteśmy zadowoleni z rozwiązania sprawy, możemy wnieść skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który wydał niesatysfakcjonujące orzeczenie.

Z odwołaniem spotkają się Państwo w postępowaniu administracyjnym. Ponadto, często sporządzane są odwołania od decyzji ZUS lub KRUS.

Wszystkie te pisma są pismami terminowymi, w związku z czym należy pamiętać o ich wniesieniu w odpowiednim czasie zgodnie z otrzymanym pouczeniem z Sądu.

Dla osiągnięcia pełnej skuteczności każde z tych pism powinno zostać skonstruowane zgodnie z zasadami wyrażonymi w przepisach je regulujących, dlatego też chcąc uzyskać pewność, że pismo zawiera odpowiednie zarzuty, wnioski, podstawy faktyczne i prawne warto skorzystać z pomocy prawnej. Jeżeli zdecydują się Państwo samodzielnie sporządzić środek zaskarżenia, nie należy obawiać się, że pismo zostanie odrzucone wyłącznie z powodu błędnej nazwy, ponieważ nieprawidłowa nazwa nie wpływa na jego rozpoznanie. Niemniej jednak, jeżeli chcemy uzyskać pozytywny rezultat warto sporządzić prawidłowe zarzuty, wnioski, uzasadnienie i trafnie nazwać przygotowany przez nas środek.  

Autor: Anna Szysiak-Juszczyńska