Badania lekarskie pracowników a stan zagrożenia epidemicznego

W ostatnich dniach ujawnił się kolejny problem w funkcjonowaniu przedsiębiorstw związany z pandemią koronawirusa.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o służbie medycyny pracy , badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne są wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawartej przez podmiot obowiązany do ich zapewnienia (w tym przypadku - przez pracodawcę) z podstawową jednostką służby medycyny pracy. Problem polega jednak na tym, że wiele podstawowych jednostek medycyny pracy, czyli podmiotów wykonujących działalność leczniczą w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, odmawia wykonywania tych badań z uwagi na zagrożenie zarażeniem koronawirusem.

Kilka dni temu Główny Inspektor Pracy na swojej stronie internetowej zamieścił pismo skierowane do Okręgowych Inspektorów Pracy, znak: GIP-GNN.50.2.2020.1, zgodnie z którym:
- utrzymany ma być obowiązek niedopuszczania pracowników bez orzeczenia lekarskiego otrzymanego przez pracownika podczas wstępnych profilaktycznych badań lekarskich;
- zawieszone mają być badania okresowe przy jednoczesnym zachowaniu obowiązku wystawienia skierowania na takie badania w terminach wynikających z orzeczeń lekarskich.

Pismo to wkrótce zniknęło ze strony internetowej. Nie ma to jednak większego znaczenia, ponieważ takie wytyczne nie są aktem prawa powszechnie obowiązującego .

Z kolei krajowy konsultant w dziedzinie medycyny pracy w piśmie z 12 marca 2020 r. do Ministra Zdrowia zwrócił się o rozważenie tymczasowego zawieszenia przeprowadzania badań wymaganych na podstawie art. 229 k.p. z uwagi na epidemię (obecnie już pandemię) koronawirusa.

Również to pismo nie ma znaczenia prawnego, bowiem nie jest ani ustawą, ani rozporządzeniem .

Aktualnie stosowanie art. 229 Kodeksu pracy , regulującego wykonywanie badań lekarskich pracowników, nie zostało zawieszone . Obowiązku stosowania tego przepisu nie wyłączają jakiekolwiek pisma, formułowane nawet przez organy administracji państwowej.

Trzeba zatem przypomnieć, że zgodnie z art. 229 § 4 Kodeksu pracy , pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

W praktyce oznacza to, że pracodawcy nie mogą przyjmować do pracy nowych pracowników, a zatrudnieni pracownicy z chwilą utraty ważności badań lekarskich formalnie tracą zdolność do wykonywania pracy. To z kolei może stanowić podstawę rozwiązania umowy o pracę.

Obecna sytuacja związana z faktycznym wykonywaniem badań lekarskich wynika najprawdopodobniej z nadinterpretacji ww. stanowisk, które nie są prawnie wiążące, i stanowi problem dla obu stron stosunku pracy: pracodawcy i pracownika.