Bezpieczeństwo pracowników w czasie epidemii koronawirusa

Koronawirus rozprzestrzenia się na całym świecie. O ile praca jako taka była realnie możliwa, pracownicy wykonywali ją zdalnie. Pracodawca w każdym czasie mógł ją odwołać i polecić pracownikowi pracę w miejscu jej stałego wykonywania.

Jakie wówczas przysługują prawa?

Zgodnie z art. 2376 §1 kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy. [i]

Za sprawą aktualnie obowiązującego Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii [ii] , wprowadzono obowiązek zakrywania ust i nosa przy pomocy odzieży lub jej części, maski, maseczki, przyłbicy albo kasku ochronnego, podczas przebywania w miejscach ogólnodostępnych, w tym:

- w zakładach pracy oraz w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych na potrzeby: administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny,

- w obiektach handlowych lub usługowych, placówkach handlowych lub usługowych i na targowiskach (straganach).

Powyższego obowiązku nie stosuje się w przypadku m.in. osób wykonujących czynności zawodowe, służbowe lub zarobkowe w budynkach, zakładach, obiektach, placówkach i targowiskach (straganach), o których mowa powyżej, z wyjątkiem osoby wykonującej bezpośrednią obsługę interesantów lub klientów w czasie jej wykonywania. Obowiązek ten budzi sporo wątpliwości.
Zgodnie z § 8 ust. 7 pkt 3) ww. Rozporządzenia zakłady pracy są obowiązane zapewnić osobom zatrudnionym, niezależnie od podstawy zatrudnienia, rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk, a także odległość między stanowiskami pracy wynoszącą min. 1,5 m. W tym punkcie nie ma mowy o ochronie nosa i ust.

Maseczki a kodeks pracy

Według kodeksu pracy, to pracodawca musi zapewnić pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które zabezpieczają przez działaniem niebezpiecznych dla zdrowia czynników.  Ponadto Rozporządzenie z dnia 2 maja 2020 r. nakłada na pracodawców specjalne wymagania odnośnie zabezpieczenia stanowiska pracy. Pracownik nie może bowiem być dopuszczony do pracy, jeśli nie ma zapewnionych środków ochrony, wymaganych na jego stanowisku.

Czy pracodawca musi zapewnić maseczki?

W świetle powyższego, jeśli pracownik w miejscu pracy jest narażony na bezpośredni kontakt z interesantami, ma on obowiązek zakryć usta i nos. Rozporządzenie nie wskazuje podmiotu zobowiązanego do zapewnienia maseczek. Bez wątpienia jednak to na pracodawcy spoczywa obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. Tym samym to pracodawca powinien zapewnić pracownikom dostęp do maseczek w pracy, choć w praktyce zdarza się, że bywa z tym różnie.

[i] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 26.09.1997 r. Dz.U. 1997 Nr 129, poz. 844

[ii] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, Dz.U. 2020 poz. 792