Co grozi za nieuprawnione korzystanie z cudzych treści i publikowanie ich pod swoim nazwiskiem?
W przypadku bezprawnego wykorzystania czyjegoś utworu należy liczyć się z możliwością poniesienia odpowiedzialności karnej, cywilnej, a w przypadku plagiatów dokonanych przez studentów lub pracowników naukowych również z odpowiedzialnością administracyjną.
Z odpowiedzialnością karną będziemy mieli do czynienia gdy sprawca popełni czyn zabroniony w postaci:
- przywłaszczenia sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu,
- wszystkich form zjawiskowych przestępstwa polegających na wyłudzeniu poświadczenia nieprawdy przez podstępne wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby upoważnionej do wystawienia dokumentu.
W pierwszym przypadku sąd może wymierzyć grzywnę, karzę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3 (art. 115 ust 1 i 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.o prawie autorskim i prawach pokrewnych Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 ze zm.) , a w drugim karę pozbawienia wolności do lat trzech. (art. 272 Kodeksu Karnego).
W każdym przypadku obok odpowiedzialności karnej, sprawca może zostać pociągnięty też do odpowiedzialności cywilnej z powództwa twórcy lub innej osoby uprawnionej, w przypadku której:
Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem może żądać
- zaniechania tego działania.
- usunięcia skutków naruszenia, w szczególności złożenia publicznego oświadczenia o odpowiedniej treści i formie.
- przy zawinionym naruszeniu, twórca może otrzymać odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Suma ta może być przekazana na wskazany przez twórcę cel społeczny.
(art 78 ust.1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.o prawie autorskim i prawach pokrewnych Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 ze zm.) - UPAIPP
Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
- zaniechania naruszania;
- usunięcia skutków naruszenia;
- naprawienia wyrządzonej szkody:
- na zasadach ogólnych albo
- poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu
4. wydania uzyskanych korzyści.
(art 79 ust.1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.o prawie autorskim i prawach pokrewnych Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 ze zm.) - UPAIPP
Z tym że art. 79 pkt 3 lit. b częściowo został uznany za niezgodny z art.art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r. (Dz.U.15.932) z dniem 1 lipca 2015 r. Zgodnie z tym wyrokiem wymieniony wyżej przepis traci moc w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej - w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia , które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.
Ponadto w przypadku plagiatów dokonanych na uczelniach wyższych dodatkowo obok powyższych form odpowiedzialności należy liczyć się z sankcjami administracyjnymi w postaci:
- zawieszenia studenta w prawach studenta po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego do czasu wydania w tej sprawie orzeczenia przez komisję dyscyplinarną
- wstrzymania postępowania o nadanie tytułu zawodowego (magister, inżynier, licencjat i równorzędne) do czasu wydania orzeczenia przez komisję dyscyplinarną
(Art. 214. ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365 ze zm.) – PoSW
3. odebrania już nadanego tytułu zawodowego przez właściwy organ, który stwierdza w drodze decyzji nieważność postępowania w sprawie nadania tytułu zawodowego.
(Art. 193. ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym Dz.U. 2005 nr 164 poz. 1365 ze zm.) – PoSW
Przemysław Lech
radca prawny
www.krppl.pl