Co grozi za składanie fałszywych zeznań?

Zgodnie z przepisem art 233 § 1 kodeksu karnego, odpowiedzialność ponosi ten, kto składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę. Sprawcy, który dopuścił się popełnienia takiego przestępstwa grozi od 6 miesięcy do nawet 8 lat pozbawienia wolności!

Kiedy poniosę odpowiedzialność z składanie fałszywych zeznań?

Tak jak wskazano powyżej odpowiedzialność za składanie fałszywych zeznań poniesie osoba, która zdecyduje się zeznać nieprawdę lub zataić prawdę w postępowaniu prowadzonym na "podstawie ustawy". Chodzi zatem o każdego rodzaju postępowanie, a więc nie tylko postępowanie przed sądem, ale także np. postępowanie podatkowe, administracyjne czy dyscyplinarne, prowadzone na podstawie ustawy której przepisy stanowią, że zeznanie świadka służy za dowód w tym postępowaniu.

UWAGA: warunkiem pociągnięcia do odpowiedzialności za składnie fałszywych zeznań jest to, aby przyjmujący zeznania, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie.

Jeżeli zatem osoba przesłuchująca nie pouczy nas o potencjalnej odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań lub nie odbierze przyrzeczenia , nie jest możliwe postawienie zarzutu z art. 233 § 1 k.k. W praktyce fakt pouczenia osoby przesłuchiwanej odnotowuje się w treści protokołu spisywanego podczas czynności przesłuchania.

Nie podlega każe osoba, która składała fałszywe zeznania lub zatajała prawdę, jeżeli z punktu widzenia przepisów prawa była upoważniona do odmowy składania zeznań ale nie skorzystała z tego prawa, bo nie miała wiedzy o takiej możliwości (nie została o tym pouczona przez przesłuchującego). Zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy musi w takiej sytuacji wynikać z obawy co do odpowiedzialności karnej grożącej zeznającemu lub osobie dla niego najbliższej.

Przykład: Joanna K. przesłuchiwana przez policjanta na okoliczności związane z przestępstwem popełnionym przez męża postanawia zeznawać nieprawdę w celu uchronienia małżonka przez odpowiedzialnością karną . Policjant nie poucza Joanny K. o przysługującym jej prawie do odmowy składania zeznań lub zatajenia prawdy. W konsekwencji Joanna K. nie popełnia przestępstwa z art. 233 § 1 k.k.

Nie jest przestępstwem złożenie zeznań obiektywnie nieprawdziwych ale uważanych za prawdziwe przez osobę zeznającą. Przestępstwo z art. 233 § 1 k.k. może być popełnione jedynie umyślnie. Sprawca będzie ponosił odpowiedzialność karną jeżeli chociażby przewidywał nieprawdziwość składanych przez siebie zeznań i zarazem godził się z tym stanem.

Przykład: Świadek zeznaje, że na miejscu zdarzenia widział czerwony samochód. W toku procesu ustalono, że pojazd miał w rzeczywistości kolor niebieski. Świadek składając swoje zeznania był jednak przekonany co do koloru auta, nie miał na celu wprowadzenia Sądu w błąd. Wprawdzie świadek błędnie wskazał kolor auta i obiektywnie - zeznał nieprawdziwie, to jednak nie popełnił przestępstwa.

Jeżeli sprawca przed chociażby nieprawomocnym zakończeniem sprawy sprostuje fałszywe zeznania lub okaże się, że zeznania te nie mogły mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Co grozi za składanie fałszywych oświadczeń?

Kodeks karny w art. 233 § 6 penalizuje zachowania polegające na składaniu fałszywych oświadczeń. Karze za to przestępstwo będzie podlegał ten, kto składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. Oznacza to, że sprawca może zostać ukarany za złożenie fałszywego oświadczenia tylko wtedy, gdy zostanie pouczony o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia i dodatkowo, gdy przepis konkretnej ustawy przewiduje możliwość karania za złożenie fałszywych oświadczeń w konkretnej sytuacji.

Przykład: nie może skutecznie zastrzec odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia autor formularza, któremu zależy aby uczestnicy wypełnili go zgodnie z prawdą, jeżeli upoważnienie do poczynienia takiego zastrzeżenia nie wynika z ustawy;

M.S.