Czy istnieje możliwość natychmiastowego wstrzymania spłaty kredytu frankowego?

W dobie rosnącego kursu franka szwajcarskiego oraz niedawnej decyzji Szwajcarskiego Banku Narodowego o podwyższeniu głównej stopy procentowej , co niewątpliwie przełoży się na wzrost kosztów obsługi tzw. kredytów frankowych, co raz więcej osób zastanawia się nad możliwością uwolnienia się od tego rodzaju toksycznego zobowiązania.

Czy prawo daje możliwość zawieszenia spłaty kredytu frankowego, bez konieczności długotrwałego oczekiwania na ostateczne rozstrzygnięcie sprawy przez sąd?

Otóż, okazuje się, że możliwość taka jak najbardziej istnieje.

Coraz więcej sądów decyduje się bowiem na udzielanie kredytobiorcom zabezpieczenia wniesionego przez nich powództwa w drodze unormowania wzajemnych praw i obowiązków stron postępowania poprzez wstrzymanie obowiązku spłaty kredytu przez kredytobiorcę. Oznacza to, że z chwilą wydania odpowiedniego orzeczenia przez sąd, kredytobiorca zostaje zwolniony z obowiązku dokonywania spłat na rzecz banku.

Podjęcie przez sąd tego rodzaju decyzji może przy tym nastąpić nawet w terminie tygodnia od dnia złożenia powództwa.

Odpowiednie żądanie powinno wówczas zostać zawarte w treści pozwu. Może mieć ono następującą treść: „Wnoszę o udzielenie zabezpieczenia roszczenia Powoda o ustalenie, o którym mowa w pkt. 1, poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas jego trwania poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania spłaty rat kredytu przez Powoda, w wysokości i terminach określonych w Umowie kredytu, w okresie od dnia udzielenia zabezpieczenia do dnia uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie.”

Warunkiem uwzględnienia powyższego wniosku przez Sąd jest uprawdopodobnienie roszczenia o unieważnienie umowy kredytowej (z czym nie powinno być większych problemów, biorąc pod uwagę, że zgodnie z aktualnym orzecznictwem sądowym ok. 90% wszystkich spraw frankowych kończy się wygraną frankowiczów), a także interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia.

W praktyce to właśnie druga ze wskazanych wyżej przesłanek okazuje się bardziej problematyczna. W jaki bowiem sposób kredytobiorca powinien uprawdopodobnić, że brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie (art. 730 (1) § 2 k.p.c.)?

Zgodnie z ugruntowanym już orzecznictwem sądowym, przesłankę do zastosowania tego rodzaju zabezpieczenia będzie mogło stanowić dokonanie przez kredytobiorcę nadpłaty ponad kwotę udzielonego kredytu.

W celu wyliczenia, czy kredytobiorca dokonał już tego rodzaju nadpłaty, konieczne jest porównanie sumy dokonanych przez niego wpłat na rzecz banku z kwotą udzielonego kredytu. Bardzo często okazuje się zaś, że bilans ten wypada dla kredytobiorcy korzystnie , tj suma dokonanych przez niego spłat przekracza (i to często w sposób znaczny), wysokość udzielonego mu kredytu. Może to wówczas stanowić przesłankę do wstrzymania przez sąd obowiązku spłaty kredytu na czas trwającego postępowania sądowego.

Przykład
Kredytobiorca, który zawarł z bankiem umowę kredytu denominowanego do franka szwajcarskiego, wystąpił o wydanie zaświadczenia dotyczącego historii spłaty kredytu. Z dokumentu otrzymanego z banku wynika, że kredytodawca uruchomił na rzecz kredytobiorcy kwotę 160.000 zł kredytu. W całym okresie kredytowania kredytobiorca dokonał natomiast na rzecz banku wpłaty łącznej wysokości 190.000 zł.

W opisanym wyżej przykładzie, w związku z powstałą nadpłatą , kredytobiorca będzie mógł domagać się zawieszenia obowiązku dokonywania spłaty kredytu frankowego na czas trwania postępowania sądowego. Co przy tym istotne, jeżeli postępowania to zakończy się uwzględnieniem przez sąd żądania unieważnienia umowy kredytu, to wstrzymanie obowiązku spłaty bieżących rat kredytowych stanie się definitywne (kredytobiorca zostanie zwolniony z obowiązku realizacji umowy zawartej z bankiem, a jednocześnie nie będzie już musiał zwracać bankowi żadnych dalszych należności).

Powyższe stanowisko znalazło już wyraz w szeregu orzeczeń sądów powszechnych.

W szczególności sądy rozpoznające sprawy frankowe wskazywały, że „zwrot kwoty wypłaconej przez bank (albo jej równowartości) prowadzi do sytuacji, w której dalsze wpłaty (kredytobiorcy – dop. Mój) stanowią bezpodstawne wzbogacenie banku . Uregulowanie stosunków między stronami na czas trwania procesu polegające na wstrzymaniu obowiązku spłaty rat, które z racji nieważności umowy nie są należne, pozwala na uniknięcie kolejnego procesu o ich zwrot. Taki proces należy traktować jako poważne utrudnienie realizacji celu postępowania (por. postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 lipca 2021 r., sygn. XXVIII Cz 72/21).

Należy także ponieść, że celem wytoczenia powództwa o ustalenie jest zakończenie wykonywania nieważnej Umowy kredytu, w tym zwolnienie kredytobiorcy od obowiązku dalszego jej wykonywania, tj. świadczenia na rzecz pozwanego banku. Dalsze spełnianie świadczeń, co do których zostało uprawdopodobnione, że nie mają oparcia w umowie, prowadziłoby równocześnie do niezasadnego obciążania kredytobiorcy i dalszego bezpodstawnego wzbogacania banku, bezzasadnie zwiększając skalę koniecznych rozliczeń w przypadku stwierdzenia nieważności umowy. Nie ma podstaw, aby odmawiając udzielania zabezpieczenia doprowadzić do sytuacji, w której frankowicz nadal spełniać będzie świadczenia na rzecz pozwanego banku. Ocena istnienia przesłanek zabezpieczenia nie może prowadzić do faktycznego wymuszenia dokonywania zwrotu wykorzystanych kwot poza umowną podstawę. Utrzymywanie się takiego stanu rzeczy oznaczałoby znaczne utrudnienie w osiągnięciu celu postępowania , co przesądza o istnieniu interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1 kwietnia 2020 r., sygn. VI ACz 1137/19).

Istotne jest również, że zapewnienie konsumentowi skutecznej ochrony w formie tymczasowej stanowi element stosownych i skutecznych środków mających na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami, a zatem realizację obowiązku wynikającego z art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

r. pr. Michał Mikołajczak

tel.: 692 326 880

e-mail: michal.mikolajczak@mm-kancelaria.com