Czy sąd ustala datę zasiedzenia nieruchomości?

Sąd Odwoławczy może zmienić datę zasiedzenia na niekorzyść odwołującego się - uchwała Sądu Najwyższego

Kilka miesięcy temu pisałem na blogu o pytaniu prawnym skierowanym do Sądu Najwyższego, w którym sąd okręgowy wyraził wątpliwość,  czy sąd ten, rozpoznając apelację, może  orzec – wbrew stanowisku odwołującego się – że nabycie przez niego własności w drodze zasiedzenia nastąpiło z datą późniejszą, niż to ustalił sąd rejonowy . (zob.  http://zasiedzenie.net/data-zasiedzenia-ustalona-przez-sad/​)

Ten , kto odwołuje się od niekorzystnego dla niego orzeczenia powinien mieć pewność, że nie pogorszy przez to swojej sytuacji procesowej. Gwarancję w tym zakresie ustanawia art. 384 k.p.c., przewidując zakaz orzekania na niekorzyść apelującego. Zgodnie z tym przepisem, sąd drugiej instancji nie może uchylić lub zmienić wyroku na niekorzyść wnoszącego apelację, chyba że strona przeciwna również wniosła apelację. Przepis ten, na podstawie art. 13 § 2 k.p.c., ma odpowiednie zastosowanie w postępowaniu w trybie nieprocesowym, a więc m. in. w sprawach o zasiedzenie.

Jak Szanowny Czytelnik tego bloga pamięta, w sprawie o zasiedzenie sąd jest związany zakresem żądania wniosku  o zasiedzenie tzn. może stwierdzić zasiedzenie do mniejszego obszaru nieruchomości niż żąda wnioskodawca, nie może zaś stwierdzić zasiedzenia co do większego obszaru. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przesądzono ostatecznie, że  sąd jest związany także żądaniem zasiedzenia na rzecz konkretnego uczestnika. Nie może więc stwierdzić zasiedzenia na rzecz osoby, co do której nie zgłoszono żądania o zasiedzenie, nawet jeśli wyniki postępowania dowodowego wskazywałyby, że zasiedziała ona nieruchomość objętą wnioskiem o zasiedzenie.

W orzecznictwie przesądzone zostało z kolei, że sąd nie jest związany wnioskiem co do daty zasiedzenia. Może zatem stwierdzić zasiedzenie z inną datą niż wskazuje wniosek o zasiedzenie. Datę zasiedzenia ustala bowiem sąd z urzędu.  W związku z tym w praktyce wyłonił się problem prawny, czy w sprawie o zasiedzenie sąd odwoławczy może zmienić zaskarżone postanowienie o zasiedzeniu ustalając inną datę zasiedzenia – na niekorzyść apelującego. Problem ten rozstrzygnął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 października 2018 r III CZP 1/18, w której stwierdził, co następuje:

W postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości zakaz zmiany postanowienia na niekorzyść uczestnika postępowania wnoszącego apelację (art. 384 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.) nie stoi na przeszkodzie stwierdzeniu zasiedzenia przez sąd drugiej instancji w innej dacie, niż uczynił to sąd pierwszej instancji.