dobra osobiste

Dobra osobiste, czyli jakie

W różnych przekazach medialnych, szczególnie dotyczących prywatnych sporów polityków, często pojawia się określenie, że ktoś naruszył czyjeś dobra osobiste. Dzisiaj chciałbym wyjaśnić, czym są te dobra osobiste i jakie są możliwości ich ochrony na gruncie prawa polskiego.

Kodeks cywilny w art. 23 wskazuje, że dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Od razu chciałbym jednak zwrócić uwagę na określenie „w szczególności”. Ustawodawca wskazuje nam w ten sposób, że katalog zawarty w wyżej przytoczonym artykule nie jest zamkniętym. Pozostawiono w ten sposób pole do interpretacji (wykładni) pojęcia „dóbr osobistych”.

W ten sposób można przykładowo wskazać, że zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może stanowić naruszenia dóbr osobistych, jeśli są w nim zawarte obraźliwe zwroty, które zawierają nieprawdziwe informacje (I ACa 572/18). Do dóbr osobistych zalicza się także prawo do zachowania związków rodzinnych, jako obejmujących najbliższe osoby, które łączy szczególna więź emocjonalna i w związku z tym podlegająca ochronie prawnej. Więź rodzinna odgrywa bardzo doniosłą rolę w życiu każdego człowieka, zapewnia członkom rodziny m.in. poczucie stabilności oraz wzajemne wsparcie obejmujące sferę materialną i niematerialną (I ACa 530/18).

W orzecznictwie podzielany jest również pogląd, że odrębną kategorią dóbr osobistych podlegających ochronie jest godność pracownicza, rozumiana jako poczucie własnej wartości, oparte na opinii dobrego fachowca i sumiennego pracownika oraz na uznaniu zdolności, umiejętności i wkładu pracy pracownika przez jego przełożonych. Można więc domniemywać, iż w ten sposób rozszerzono możliwość przeciwdziałania mobbingowi w sytuacji, gdy jakiego wykazanie (w tym spełnienie przesłanek) może być utrudnione.

Dobra osobiste mogą należeć do jakiegokolwiek podmiotu prawnego. Mam tu na myśli, że oprócz osób fizycznych, mają je osoby prawne (spółki, instytucje).

Dobre imię osoby prawnej to opinia, jaką mają o niej inne podmioty z uwagi na zakres działalności tej osoby. Dobre imię to dobro osobiste odnoszące się do zewnętrznego postrzegania osoby prawnej. O zewnętrznym postrzeganiu osoby prawnej świadczy jej wizerunek, reputacja. Przyjmuje się przy tym, że do naruszenia dobra osobistego osoby prawnej, w szczególności jej prawa do dobrego imienia (dobrej sławy, reputacji), dochodzi wówczas, gdy zachowanie sprawcy prowadzi (lub potencjalnie może prowadzić) do utraty zaufania do niej, potrzebnego jej do prawidłowego funkcjonowania w zakresie swych zadań (I ACa 647/18).

Jak środki ochrony przewiduje kodeks cywilny?

Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.

W razie dokonanego naruszenia może on żądać, oprócz zaniechania dalszych naruszeń, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków. Kodeks cywilny wskazuje, że w szczególności usunięcie skutków może polegać na złożeniu oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

Osoba, której dobra naruszono może również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

A więc w przypadku naruszenia Twoich dóbr osobistych powinieneś bezzwłocznie wezwać naruszającego do zaniechania takiego działania. Jeśli zaprzestanie i „odkręci” sytuację, jest po sprawie (no może tylko niesmak zostanie). W przeciwnych przypadkach pozostaje droga sądowa.

W razie pytań, czy też wątpliwości, napisz do mnie maila na adres: prawnik@metropoliabydgoska.pl

Podstawa prawna: art. 23 oraz 24  ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 2244)

Przemysław Piątek, radca prawny

tel.: 792-262-264

www.radcapiatek.pl