Dowody w sprawie o rozwód. Co może być dowodem, a co nie?

Zakres powoływanych dowodów w postępowaniu rozwodowym uwarunkowany jest od żądań zawartych w piśmie procesowym, ponieważ każde żądanie powinno zostać poparte odpowiednimi dowodami. Należy pamiętać, że postępowanie dowodowe ma przede wszystkim na celu ustalenie okoliczności dotyczących rozkładu pożycia, jak również okoliczności dotyczących dzieci stron i ich sytuacji. Wobec tego jakie dowody może dopuścić sąd?

W każdej sprawie o rozwód lub o separację, sąd zarządza przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron. Dowód ten odgrywa szczególną rolę i jest obligatoryjny. Na początkowym etapie procesu, sąd przesłuchuje strony informacyjnie (szczątkowo), a dopiero na koniec postępowania dowodowego, przed zamknięciem rozprawy, przesłuchuje strony szczegółowo. W wyjątkowych przypadkach, gdy z przyczyn natury faktycznej lub prawnej, przesłuchać można tylko jedną stronę, sąd oceni, czy mimo to przesłucha jedną stronę, czy dowód ten pominie w zupełności. Przesłuchanie stron ma na celu uzyskanie informacji przez sąd, co było główną przyczyną rozpadu pożycia małżeńskiego. Sąd przeprowadza również obowiązkowo dowód z dokumentu urzędowego tj. odpisu aktu stanu cywilnego (odpis aktu małżeństwa, odpis aktu urodzenia dzieci stron), a także z wyroków sądowych, zaświadczeń organów administracyjnych, decyzji administracyjnych itd. Można również powołać dowody z dokumentów prywatnych, do których zaliczamy m.in. rachunki, wydruki bankowe, zaświadczenia o zarobkach, zaświadczenia lekarskie oraz różnego rodzaju umowy, np. o kredyt hipoteczny. Z uwagi na charakter postępowania, częstokroć problematycznym jest wybór świadków. Należy pamiętać, że dowód z przesłuchania świadka jest dla sądu kluczowy oraz decydujący, ponieważ zeznania świadków stanowią dla sądu źródło informacji oraz uzupełnienie zeznań stron, co do okoliczności sprawy, takich jak zupełność i trwałość rozpadu pożycia stron, ich możliwości zarobkowych oraz warunków bytowych, sytuacji wychowawczej oraz zdrowotnej dzieci, predyspozycji opiekuńczych stron względem małoletnich dzieci i innych istotnych okoliczności. Zazwyczaj powołuje się od 1-2 osoby będące najbliższą rodziną oraz od 1-2 osoby będące bliskimi znajomymi. Przepisy regulują także kwestię niedopuszczalności powołania świadka. I tak małoletni, którzy nie ukończyli 13 roku życia nie mogą zostać przesłuchani, jednakże nie chodzi tu o dzieci stron postępowania, ale o każde dziecko poniżej 13 roku życia. Natomiast dzieci stron postępowania o rozwód nie mogą zostać przesłuchane w charakterze świadka do momentu ukończenia 17 roku życia, w tym także dzieci adoptowane. Będąc świadkiem należy pamiętać o przysługującym prawie do odmowy składania zeznań, dotyczy to wstępnych stron (rodziców, dziadków), zstępnych stron (dzieci, wnuków), rodzeństwa oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia.

W postępowaniu rozwodowym, gdy małżonkowie są rodzicami małoletnich dzieci i ich wnioski odnośnie władzy rodzicielskiej oraz kontaktów nie są zgodne, sąd może powołać zespół sądowych specjalistów, tj. psychologów i pedagogów celem zasięgnięcia wiadomości specjalnych odnośnie sytuacji rodzinnej małoletnich, więzi z obojgiem rodziców, predyspozycji rodzicielskich stron postępowania, informacji czy poprzez orzeczenie rozwodu mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci itp. W tym celu zespół biegłych sądowych przeprowadza rozmowę ze stronami oraz badanie, którego uczestnikami są rodzice oraz małoletnie dzieci. Badanie polega na wypełnianiu testów psychologicznych, zbieraniu informacji od uczestników oraz obserwacji psychologiczno-pedagogicznej, z której sporządzana jest opinia. Biegli zapoznają się z całością, dotychczas zgromadzonych akt sprawy.