Dozór elektroniczny – czym jest, kto może złożyć wniosek i jakie warunki należy spełnić.

Czym jest dozór elektroniczny? (art. 43b kkw).

Dozór elektroniczny jest to kontrola zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych.

W systemie dozoru elektronicznego (dalej: SDE) można kontrolować:

1) przebywanie przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd miejscu (dozór stacjonarny);

2) bieżące miejsce pobytu skazanego, nie z ależnie od tego, gdzie skazany przebywa (dozór mobilny);

3)  zachowywanie przez skazanego określonej minimalnej odległości od osoby wskazanej przez sąd (dozór zbliżeniowy).

Karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór stacjonarny.

Środki karne (np. zakaz zbliżania się do określonych osób czy zakaz wstępu na imprezę masową) i zabezpieczające w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór zbliżeniowy lub mobilny.

Jaki sąd jest właściwy do rozpoznania wniosku o dozór – kara pozbawienia wolności?

W sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego właściwy jest sąd penitencjarny (sąd okręgowy), w którego okręgu skazany przebywa.

W sprawach związanych z wykonaniem postanowienia o udzieleniu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego i jego uchyleniem właściwy jest, co do zasady sąd penitencjarny, w którego okręgu kara jest wykonywana (wyjątek art. 43zaa § 1 pkt 1 , kiedy to właściwy jest sąd penitencjarny, który zezwolenia udzielił).

Jaki sąd jest właściwy do rozpoznania wniosku o dozór – środki karne i zabezpieczające?

W sprawach wykonywania dozoru zbliżeniowego i mobilnego właściwy jest sąd, w którego okręgu skazany ma miejsce stałego pobytu, a jeżeli skazany nie posiada takiego miejsca – sąd, w którego okręgu orzeczono środek karny lub zabezpieczający wykonywany w systemie dozoru elektronicznego.

Warunki techniczne – zgoda osób wspólnie zamieszkujących ze skazanym

Kara może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego jedynie wówczas, gdy pozwalają na to warunki techniczne obejmujące w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi.

Jeżeli skazany zamieszkuje wspólnie z inną osobą lub osobami pełnoletnimi, warunkiem rozpoczęcia dozoru stacjonarnego jest uprzednia pisemna zgoda tych osób złożona do sądu, obejmująca także umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzanie czynności kontrolnych.

Wyjątek: Sąd może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego pomimo braku tej zgody, jeżeli wykonanie kary w systemie dozoru elektronicznego w sposób oczywisty nie wiąże się z nadmiernymi trudnościami dla osoby, która tej zgody nie wyraziła, i narusza jej prywatność jedynie w nieznacznym stopniu.

Kiedy mogę uzyskać dozór elektroniczny? (art. 43la kkw).

Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

1. wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy , a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego (recydywa wielokrotna);

2. jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary. Sąd ustala, czy cechy sprawcy, a zatem jego właściwości i warunki osobiste pozwolą w sposób niezakłócony osiągnąć cele prewencyjne kary odbywanej w SDE. Przykładowo: problem alkoholowy, brak podjętego leczenia odwykowego może być przeszkodą do odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego;

3. skazany posiada określone miejsce stałego pobytu . Stały pobyt oznacza zamiar dłuższego, trwałego pozostawanie w określonym miejscu. Chodzi o miejsce (lokal), w którym skazany jest obowiązany pozostawać w wyznaczonych dniach i porach. Nie jest konieczne posiadanie przez skazanego tytułu prawnego do tego lokalu, jednakże dla zapewnienia należytego wykonywania dozoru istotne jest istnienie stabilnej perspektywy zamieszkiwania tam skazanego;

4. osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę , na wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego. Zgoda musi mieć formę pisemną oraz musi być wyrażona swobodnie i świadomie. Kurator sądowy winien odpowiednio pouczyć te osoby o warunkach wykonywania kara w SDE oraz konsekwencjach z tego wynikających;

5. odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne . Chodzi tu o brak przeszkód do sprawnego działania aparatury monitorującej.

Dozór dla skazanego, który jeszcze nie rozpoczął wykonania kary

Skazanemu, który nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym.

Dozór dla skazanego, który rozpoczął wykonanie kary

Skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.

Wniosek o dozór elektroniczny (art. 43ld kkw).

W sprawach o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny orzeka na wniosek skazanego lub na wniosek jego obrońcy, prokuratora, sądowego kuratora zawodowego lub dyrektora zakładu karnego. Wniosek, wraz z uzasadnieniem, składa się na piśmie. W uzasadnieniu należy wskazać spełnienie warunków o których mowa powyżej.

Ile czasu ma sąd na wydanie postanowienia?

Sąd penitencjarny wydaje postanowienie w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku.

Dozór elektroniczny, a kara łączna (art. 43li kkw).

W przypadku objęcia wyrokiem łącznym kary pozbawienia wolności wykonywanej w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny z urzędu uchyla zezwolenie na odbycie tej kary w tym systemie, co nie stoi na przeszkodzie jednoczesnemu udzieleniu zezwolenia na odbycie kary łącznej pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zachodzą warunki określone w art. 43la § 1 kkw (warunki wymienione w nagłówku „ Kiedy mogę uzyskać dozór elektroniczny”?). Najważniejszy warunek to, aby wymierzona kara łączna nie przekraczała 1 roku i 6 miesięcy.

Dozór elektroniczny, a zastępcza kara pozbawienia wolności (art. 43lb kkw).

W SDE mogą odbywać karę skazani, w stosunku do których orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.