Istotny pogląd Rzecznika Finansowego w sprawie WIBORowej

Pod koniec marca 2024 r., na stronie internetowej Rzecznika Finansowego, (organu, który ma wspierać klientów w sporach z podmiotami rynku finansowego), został opublikowany tzw. istotny pogląd w sprawie klauzuli zmiennego oprocentowania w umowach kredytowych [ LINK ].

Dokument został sporządzony na wniosek pełnomocnika kredytobiorców, którzy spłacają kredyt hipoteczny, oprocentowany zmienną stopą procentową, ustalaną z użyciem wskaźnika WIBOR i domagali się jego unieważnienia, twierdząc, że klauzula umowna dotycząca oprocentowania może mieć charakter niedozwolonego postanowienia umownego (klauzuli abuzywnej ).

Wprawdzie stanowisko Rzecznika nie jest wiążące dla sądu rozpoznającego sprawę, niemniej w uzasadnieniu wyroku sąd winien odnieść się do przedstawionych przez Rzecznika argumentów. Dodać należy, że mimo iż zaprezentowana opinia została wydana w indywidualnej sprawie, to treść stanowiska może być przytaczana w innych postępowaniach sądowych.

W uwagach wstępnych do poglądu Rzecznik wskazał, że zawarta w umowie kredytu hipotecznego klauzula zmiennego oprocentowania, oparta o stawkę WIBOR może być oceniana pod kątem spełnienia przesłanek uznania jej za niedozwolone postanowienie umowne (abuzywne).

Jednocześnie Rzecznik zastrzegł, iż ocena ta będzie jednak zależna od konkretnych okoliczności prawnych i faktycznych zaistniałych w danej sprawie, która będzie podlegać każdorazowej ocenie sądu. Zdaniem Rzecznika, jeżeli klauzula spełnia wszystkie przesłanki abuzywności nie będzie wiązać kredytobiorcy od chwili zawarcia umowy. Opierając się na aktach konkretnej sprawy, Rzecznik Finansowy nie rozstrzygnął jednak, czy klauzula, którą posłużył się bank ma niedozwolony charakter.

W opinii Rzecznika, jeżeli zostały spełnione ustawowe przesłanki abuzywności, istnieją dwa możliwe scenariusze:
1/ umowa zawarta między przedsiębiorcą (bankiem), a konsumentem (kredytobiorcą), "w pozostałej części” będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to obiektywnie możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków, 2/ umowa zawarta między przedsiębiorcą a konsumentem może zostać uznana za nieważną w całości, jeśli takie rozwiązanie zapewnia lepszą ochronę konsumenta, a o uznanie umowy za nieważną wnosi sam konsument.

Co ważne, Rzecznik zaznaczył, że nie podejmuje się oceny WIBOR pod kątem prawidłowości jego ustalenia tj. zgodności z prawem i przyjętej w tym zakresie praktyki. Organ podniósł także, że WIBOR opracowywany jest od początku w zgodzie z unijnymi przepisami, które weszły w życie w 2018 r. Rzecznik zaakcentował ponadto, że w okresie poprzedzającym ich obowiązywanie, a więc wtedy gdy sporna umowa została zawarta, WIBOR ustalany był na zasadzie samoregulacji.

Rzecznik zwrócił również uwagę, że banki obowiązane są przestrzegać wysokich standardów, zgodnych z prawem, regulacjami sektora finansowego oraz dobrych obyczajów. Ponadto banki mają dbać o wspomniane zaufanie, co jest źródłem potencjalnej ich przewagi konkurencyjnej.

Instytucja oceniła też, że ze szczególnej pozycji banków wynikają szczególne obowiązki polegające na przekazywaniu kredytobiorcom informacji m.in. o ekonomicznych skutkach zawieranej umowy. Z kolei w celu prawidłowej oceny stanu faktycznego niezbędnym powinno być zbadanie aspektów procesu zawierania umowy.

Dalej, Rzecznik stwierdził, że   w przypadku zastosowania zmiennego oprocentowania umowa musi określać warunki i reguły jego zmiany. W stanowisku wyrażono konieczność precyzyjnego określania zasad w zakresie zmiennej stopy, aby kredytobiorca mógł przewidywać, jakie nastąpią zmiany wysokości oprocentowania. Wskazano, że nie można pozostawiać tej kwestii do dowolnego ustalenia przez bank.

Kredytobiorca musi mieć wskazane, według jakich zasad i jakie okoliczności spowodują zmianę stawek oprocentowania.

W poglądzie uznano, że warunki zmiany oprocentowania:​

1/ muszą być określone w sposób zapewniający kredytobiorcom rzetelną, prawdziwą i pełną informację,
2/ muszą wskazywać na konkretne okoliczności, od których zmiana ta jest uzależniona,
3/ muszą przewidywać kryteria obiektywne i zewnętrzne w stosunku do banku,
4/ nie mogą mieć charakteru blankietowego.

Zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą samo przedłożenie do podpisu konsumentowi pakietu dokumentów, obejmującego oświadczenie o ryzyku kursowym, nie jest jednoznaczne ze spełnieniem obowiązków informacyjnych kredytodawcy oferującego kredyt indeksowany albo denominowany. Zdaniem Rzecznika, powyższe stanowisko ma odpowiednie zastosowanie do przedłożenia konsumentom do podpisu dokumentu oświadczenia o ryzyku zmiennej stopy procentowej.

Jeśli masz kredyt w banku oprocentowany w oparciu o wskaźnik WIBOR lub planujesz zaciągnięcie takiego kredytu lub pożyczki to serdecznie zapraszam Cię do skorzystania z moich usług :

Analiza umowy kredytowej z oprocentowaniem opartym o wskaźnik WIBOR – cena – Maciej Podgórski – specprawnik.pl

Sprawdzenie umowy pożyczki – cena – Maciej Podgórski – specprawnik.pl

Sprawdzenie umowy kredytowej dla klienta zawierającego umowę kredytu hipotecznego – cena – Maciej Podgórski – specprawnik.pl