Jak przeciwdziałać bezczynności bądź przewlekłości urzędniczej?

Złożyłeś w urzędzie wniosek o załatwienie sprawy i jeszcze nie otrzymałeś rozstrzygnięcia? Sprawa miała zostać załatwiona w miesiąc, a minęło już pół roku i do finału jeszcze daleko? A może działanie urzędu ogranicza się jedynie do wyznaczania kolejnych terminów załatwienia sprawy?

Być może sądzisz, że postępowania w urzędach trwają długo i że nic na to nie można poradzić. Otóż nie. Ustawodawca przewidział narzędzia, za pomocą których można przeciwdziałać bezczynności bądź przewlekłości urzędniczej. Omówię je w tym artykule.

W jakim terminie organ powinien załatwić twoją sprawę?

Zasadniczo organ powinien załatwić twoją sprawę bez zbędnej zwłoki. Oznacza to, że urzędnik prowadzący twoją sprawę powinien ją załatwić tak szybko, jak to możliwe, bez odkładania jej do ostatniego możliwego dnia.

Jeżeli sprawa wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, tj. zebrania przez organ dowodów istotnych dla jej rozstrzygnięcia, to organ powinien ją załatwić nie później niż w ciągu miesiąca od dnia wszczęcia postępowania, a w sprawach szczególnie skomplikowanych – w ciągu dwóch miesięcy od tego dnia. Natomiast w postępowaniu odwoławczym, niezależnie od stopnia jego skomplikowania, organ powinien załatwić sprawę w ciągu miesiąca od otrzymania odwołania przez organ.

Jak pokazuje praktyka, postępowania administracyjne często trwają o wiele dłużej. Przyczyny tego stanu rzeczy są różne i zależą od charakteru danej sprawy. Długie oczekiwanie na rozstrzygnięcie nie zawsze oznacza nieprawidłowe działanie po stronie organu. Może ono być podyktowane złożonością sprawy oraz koniecznością poszukiwania materiału dowodowego niezbędnego do wyjaśnienia wszelkich istotnych kwestii w sprawie. Jeżeli takie postępowanie prowadzone jest w sposób efektywny, to w takiej sytuacji trudno zarzucić organowi bezczynność bądź przewlekłość.

Zdarza się jednak, że postępowanie prowadzone jest dłużej niż jest to konieczne ze względu na jego charakter bądź złożoność z uwagi na błędy występujące po stronie organu. Wtedy mamy do czynienia ze stanem przewlekłości. Niestety zdarza się również, że mimo upływu terminu na załatwienie sprawy organ nie podjął żadnych czynności, co powoduje, że organ znajduje się w stanie bezczynności. Są to stany niepożądane, ale możliwe do zwalczenia za pomocą odpowiednich narzędzi oraz wiedzy na temat ich stosowania.

Ponaglenie jako podstawowy środek zwalczania bezczynności bądź przewlekłości urzędniczej

Organ musi ciebie poinformować o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w ww. terminie. W treści zawiadomienia organ powinien wskazać przyczyny zwłoki, wyznaczyć nowy termin załatwienia sprawy oraz pouczyć ciebie o prawie wniesienia ponaglenia. Brak takiego zawiadomienia powoduje, że organ pozostaje w stanie bezczynności.

Jeżeli:

1. organ nie załatwił twojej sprawy w terminie ustawowym bądź w terminie wskazanym w zawiadomieniu (bezczynność) lub;
2. organ prowadzi twoją sprawę dłużej niż jest to niezbędne do jej załatwienia (przewlekłość);

możesz wnieść ponaglenie do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie albo – w przypadku braku organu wyższego stopnia – do organu prowadzącego postępowanie. Ponaglenie trzeba uzasadnić. Organ, za pośrednictwem którego złożyłeś ponaglenie, przekazuje je właściwemu organowi wraz z niezbędnymi odpisami akt sprawy oraz swoim stanowiskiem w ciągu siedmiu dni od jego otrzymania. Właściwy organ ma siedem dni na rozpatrzenie twojego ponaglenia.

Rozpatrując twoje ponaglenie właściwy organ w pierwszej kolejności stwierdza, czy w sprawie doszło do bezczynności lub przewlekłości postępowania, a jeżeli tak, to czy miało ono miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Jeżeli któryś z tych dwóch stanów miał miejsce, to organ wyższego stopnia:

• zobowiąże organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy i wyznaczy termin do jej załatwienia, jeżeli postępowanie jest niezakończone;
• zarządzi wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.

Natomiast w przypadku ponaglenia rozpatrywanego przez ten sam organ, który prowadzi twoją sprawę, w razie stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości organ powinien niezwłocznie załatwić sprawę oraz zarządzić wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.

Co zrobić, jeżeli mimo złożenia ponaglenia organ nadal pozostaje w bezczynności bądź przewlekłości?

Czasem samo złożenie ponaglenia nie wystarczy, by przyśpieszyć załatwienie twojej sprawy. Nie wyczerpuje to jednak twoich możliwości. Jeżeli ponaglenie nie zmobilizuje organu do załatwienia twojej sprawy, możesz złożyć skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania do wojewódzkiego sądu administracyjnego za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie. Organ ma obowiązek przekazać twoją skargę do sądu wraz z aktami sprawy oraz odpowiedzią na skargę w ciągu trzydziestu dni od jej otrzymania.

Uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania sąd:

1. zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo dokonania czynności;
2. zobowiązuje organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;
3. stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania.

Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Ponadto sąd może, z urzędu lub na wniosek strony, orzec o wymierzeniu organowi grzywny. Ustawodawca przewidział również możliwość nałożenia na organ dodatkowych sankcji za niewykonanie wyroku sądu uwzględniającego skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania. Ze względu na powyższe skarga do sądu jest skutecznym narzędziem, którego umiejętne wykorzystanie zmobilizuje organ do szybszego załatwienia twojej sprawy.

Jeżeli potrzebna jest tobie pomoc w powyższych kwestiach, skontaktuj się ze mną . Postaram się pomóc zgodnie z moją najlepszą wiedzą.