Stosunkowo łatwo określić jest moment, od którego należy płacić alimenty. Najczęściej będzie to określona data, wskazana w prawomocnym wyroku wydanym w sprawie o rozwód czy też w sprawie o alimenty, bądź też data wskazana w zatwierdzonej przez sąd ugodzie alimentacyjnej zawartej przez rodziców dziecka. Trudniej jednak już odpowiedzieć na pytania: do kiedy trzeba płacić alimenty oraz jak uchylić alimenty. Odpowiedzi postaram się udzielić w dzisiejszym artykule.

Podstawą prawną do tzw. uchylenia alimentów (a precyzyjniej: umożliwiającą uchylenie obowiązku alimentacyjnego) jest art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym: w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego . Czym zatem jest ta tajemnicza „zmiana stosunków”?

Jak pamiętamy (o czym była mowa tutaj) , podstawą do orzeczenia alimentów jest analiza dwóch kwestii:

• po pierwsze – usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów (dziecka),
• po drugie – zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (np. ojca czy matki dziecka).

Obowiązek płacenia alimentów przez osobę A (np. rodzica) wobec osoby B (np. dziecka) nakładany jest po przeanalizowaniu przez sąd powyższych kwestii, a zatem – w określonym, ustalonym przez sąd stanie faktycznym, w którym to rodzic zarabia określoną kwotę miesięcznie, ma określone wydatki. I podobnie – w danym stanie faktycznym, uprawnione do alimentów dziecko również ma określone, konkretne potrzeby materialne.

Jest jednak oczywiste, że z biegiem czasu ustalona w sprawie o rozwód czy alimenty sytuacja finansowa, życiowa, osobista zarówno zobowiązanego do alimentów rodzica, jak i uprawnionego do alimentów dziecka, zmienia się. Przykładowo:

• dziecko uzyskuje określone wykształcenie – kończy szkołę zawodową, studia wyższe,
• dziecko podejmuje pracę zarobkową, która pozwala mu na samodzielne utrzymanie się,
• dziecko zakłada własną rodzinę, posiada własne dzieci, które utrzymuje,
• zobowiązany do alimentów rodzic traci pracę, nie posiada prawa do zasiłku, a ma na utrzymaniu jeszcze inne osoby (np. schorowanego rodzica).

Krótko mówiąc, odpowiedzią na pytanie jak uchylić alimenty będzie tak naprawdę późniejsza (tj. taka, która nastąpiła już po zasądzeniu alimentów), istotna, odczuwalna zmiana w sytuacji finansowej i majątkowej bądź to uprawnionego do alimentów (np. dziecka), bądź zobowiązanego do płacenia alimentów (np. rodzica). Co oczywiste, sam upływ czasu, bez istotnych zmian, o których mowa wyżej, nie będzie stanowił podstawy do uchylenia alimentów.

Poniżej wskazuję najczęściej pojawiające się w takich sprawach pytania oraz udzielam odpowiedzi 🙂

Czy można przestać płacić alimenty na pełnoletnie dziecko?

Nie. Sam fakt osiągnięcia przez uprawnionego do alimentów pełnoletniości nie jest przesłanką do uchylenia obowiązku alimentacyjnego. W sprawach tego typu patrzymy przede wszystkim na sytuację finansową, życiową, osobistą i płacącego alimenty, i otrzymującego te alimenty.

Kiedy alimenty dalej przysługują na pełnoletnie dziecko?

Z sytuacją taką będziemy mieli do czynienia przede wszystkim wtedy, gdy pełnoletnie dziecko nadal się uczy, a nauka ta jest niezbędna do uzyskania przez to dziecko możliwości samodzielnego utrzymania się (np. studia). Tutaj sytuacja też nie jest zerojedynkowa i powinna być oceniana oddzielnie dla każdego konkretnego przypadku. Ogólną zasadą jest, że aby alimenty dalej przysługiwały na pełnoletnie, uczące się dziecko, to ta nauka, tzn. rozpoczęcie studiów, powinna nastąpić w rozsądnym terminie po ukończeniu szkoły średniej, zdaniu matury. Co ważne, sąd inaczej oceni sytuację, w której uprawnione do alimentów dziecko ukończyło szkołę zawodową (tzn. uzyskało określony zawód), a chce dalej pobierać alimenty wskazując, że dalej się uczy (np. studiuje). Sąd Najwyższy przyjmuje, że „w wypadku, gdy dziecko ukończyło średnią szkołę zawodową, uzyskało konkretny zawód dający możliwość zatrudnienia i nie podjęło od razu wyższych studiów, a jego wiek przekracza znacznie normalny wiek młodzieży rozpoczynającej wyższe studia, nie może żądać od rodziców finansowania znacznie opóźnionych studiów, lecz powinno podjąć pracę zarobkową i wykorzystać szerokie możliwości, jakie Państwo stwarza osobom dorosłym w zakresie zaocznych studiów wyższych” (tak wyrok z dnia 17 grudnia 1976 roku, sygn. akt: III CRN 280/76).

Czy ze sprawą o uchylenie alimentów trzeba iść do sądu?

Tak. Uchylenie obowiązku alimentacyjnego musi nastąpić w drodze wyroku wydanego przez sąd. Oczywiście, zawarcie między stronami pisemnego porozumienia jeszcze przed skierowaniem sprawy do sądu, znacznie ułatwi postępowanie. Takie porozumienie powinno stanowić załącznik do pozwu o uchylenie alimentów. Wydaje się, że w sytuacji zgodnych stanowisk obu stron (co do faktu i daty ustania płacenia alimentów), postępowanie w tej sprawie powinno zakończyć się stosunkowo szybko.

Do jakiego sądu trzeba wnieść pozew?

Pozew składamy do sądu rejonowego, wydziału rodzinnego i nieletnich. Będzie to sąd właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka.

Ile kosztuje uchylenie alimentów?

Opłata od pozwu o uchylenie alimentów będzie obliczana w sposób czysto matematyczny. Należy pomnożyć kwotę uiszczanych miesięcznie alimentów razy 12, a następnie z uzyskanej kwoty obliczyć 5%. Należy pamiętać, że można wystąpić do sądu z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych.

Czy możliwe jest zawarcie ugody w sprawie o uchylenie alimentów?

W tej sprawie możliwe jest zawarcie pisemnego porozumienia, które może przybrać formę ugody, a następnie dołączenie tego dokumentu do pozwu o uchylenie alimentów. Nie jest jednak możliwe zawarcie w takiej sprawie ugody przed mediatorem, a następnie wystąpienie o jej zatwierdzenie do sądu.

Czy wyrok uchylający alimenty ma skutek wsteczny?

Tak, wyrok uchylający alimenty może mieć skutek wsteczny, pod warunkiem, że w toku postępowania zostanie wykazane, że rzeczywiście do zmiany stosunków, na której opieramy powództwo, doszło jeszcze przed wniesieniem pozwu o uchylenie alimentów. Sąd Najwyższy wskazuje, że takie orzeczenie, wydane na podstawie art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „ może działać wstecz i obejmować okres przed wytoczeniem powództwa . Musi to jednak wynikać wprost z treści sentencji orzeczenia, w przeciwnym razie obowiązek alimentacyjny ulega zmianie lub wygasa z dniem uprawomocnienia się wyroku. Żądanie zmiany wysokości należnych uprawnionemu alimentów lub stwierdzenia ustania obowiązku ich spełniania, odnoszące się do czasu poprzedzającego wytoczenie powództwa, może zostać uwzględnione tylko wówczas, gdy już w tym czasie doszło do zmiany stosunków ( Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 roku, sygn. akt: III CZP 91/86).

W razie pytań, zapraszam do kontaktu, adwokat i mediator Karolina Bajtek. tel. 600 225 332 , email: kancelaria@adwokatbajtek.pl