Po krótkim wprowadzeniu do tematu infrastruktury kolejowej przyszedł czas na wyjaśnienie, co należy zrobić,  aby zostać przewoźnikiem kolejowym , zarówno pasażerskim, jak i towarowym. Niewątpliwie posiadanie taboru kolejowego jest jednym z warunków koniecznych prowadzenia tego rodzaju działalności gospodarczej. Jednak zanim będzie możliwe wyjechanie na tory kolejowe, konieczne jest spełnienie pozostałych wymagań. Kwestie związane z otrzymaniem uprawnień do prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na wykonywaniu przewozów kolejowych regulują ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawa o transporcie kolejowym.

Pierwsza z tych ustaw wskazuje, że wykonywanie działalności gospodarczej określonej w ustawie o transporcie kolejowym wymaga uzyskania  licencji . Z kolei ustawa o transporcie kolejowym precyzuje, jakie warunki powinny zostać spełnione,  aby taką licencję otrzymać . Optymistyczny jest fakt, że Prezes Urzędu Transportu Kolejowego  nie może odmówić udzielenia licencji  podmiotowi, który  spełnia wszystkie ustawowe wymagania . Przede wszystkim  licencja jest potwierdzeniem zdolności  przedsiębiorcy do wykonywania przewozów kolejowych. To potwierdzenie dotyczy możliwości wykonywania przewozów zarówno w Polsce jak i pozostałych krajach  Unii Europejskiej lub państw  EFTA , które są stroną umowy o  Europejskim Obszarze Gospodarczym  (EOG).

Wydanie licencji przewoźnika kolejowego

Licencję na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na wykonywaniu przewozów kolejowych wydaje Prezes Urzędu Transportu Kolejowego na wniosek zainteresowanego podmiotu. Licencja jest decyzją administracyjną , która uprawnia do wykonywania działalności gospodarczej. Aby otrzymać licencję należy spełnić następujące wymagania:

• posiadanie dobrej reputacji – co oznacza, że osoby wchodzące w skład zarządu podmiotu lub prowadzące sprawy podmiotu ubiegającego się o otrzymanie licencji  nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem  sądu za określone umyślne przestępstwa, w tym między innymi, przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji , przeciwko mieniu lub przeciwko środowisku;
• posiadanie wiarygodności finansowej – co oznacza, że zainteresowany otrzymaniem licencji jest w stanie wykazać, że  jest zdolny do wypełniania zobowiązań , co potwierdzają między innymi sprawozdania finansowe;
• posiadanie kompetencji zawodowych – co oznacza, że zainteresowany otrzymaniem licencji zatrudnia  lub złoży oświadczenie o zatrudnieniu osób uprawnionych do prowadzenia pojazdów kolejowych (w tym miejscu sygnalizuję, że w kolejnych wpisach pojawi się zagadnienie związane z otrzymaniem licencji maszynisty i świadectwa maszynisty);
• dysponowanie taborem kolejowym – co oznacza, że zainteresowany już  posiada  lub złoży oświadczenie, że będzie posiadał odpowiednie lokomotywy kolejowe oraz wagony, a także utworzy system utrzymania i obsługi pojazdów kolejowych, w skład którego wchodzi System Zarządzania Bezpieczeństwem ( SMS – Safety Management System );
• posiadanie ubezpieczenia OC – w szczególności należy zwrócić uwagę na objęcie tym ubezpieczeniem wymogów wynikających z  rozporządzenia 1371/2007  w sprawie praw pasażerów w ruchu kolejowym, co dotyczy właściwie przewoźników pasażerskich.

Czy każdy przewoźnik kolejowy musi posiadać licencję?

Ustawa o transporcie kolejowym  zwalnia z obowiązku posiadania licencji  tych przewoźników, którzy wykonują przewozy w obrębie  bocznicy kolejowej  oraz  stacji kolejowej . Zwolnienie z obowiązku posiadania licencji na wykonywanie tego rodzaju działalności gospodarczej nie oznacza, że taki przewoźnik jest zwolniony z obowiązków związanych z bezpieczeństwem transportu kolejowego, zwłaszcza jeżeli chodzi o uzyskanie i posiadanie ważnego certyfikatu bezpieczeństwa bądź świadectwa bezpieczeństwa.

Rodzaje licencji przewoźnika kolejowego

Ustawa o transporcie kolejowym wyróżnia  rodzaje licencji  ze względu na  rodzaj przewozów , tzn. czy są to przewozy pasażerskie, przewozy towarowe bądź usługi trakcyjne oraz licencje ze względu na  czas ich trwania . Zasadą jest, że licencja udzielania jest  na czas nieokreślony . Możliwe jest jednak wydanie  licencji tymczasowej , jeżeli dotychczasowa licencja zostanie  cofnięta , bądź zawieszona  przez Prezesa UTK. Licencja  tymczasowa  może zostać wydana na okres  6 miesięcy . Celem licencji tymczasowej jest przeprowadzenie przez przewoźnika zmian zmierzających do ponownego spełniania wymagań dotyczących  wiarygodności finansowej .

Zmiany w prawie

W poprzednim wpisie wspomniałem o pracach nad wdrożeniem  dyrektywy 2012/34/UE w sprawie utworzenia jednolitego obszaru kolejowego , czyli tzw.  RECASTU . Wdrożenie tej dyrektywy będzie się odnosiło  także do procedury udzielenia licencji  na wykonywanie działalności gospodarczej polegającej na prowadzeniu przewozów kolejowych. Przewiduje się, aby zmieniona została lista dokumentów załączanych do wniosku o udzielenie licencji. Chodzi między innymi o dołączenie informacji o braku zaległości podatkowych oraz w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne. Z kolei w sposób bardziej restrykcyjny będzie oceniana sytuacja finansowa podmiotu ubiegającego się o udzielenie licencji. Obowiązek posiadania ubezpieczenia OC będzie konieczny już na etapie złożenia wniosku. Natomiast  uchylony zostanie obowiązek złożenia oświadczenia o posiadaniu taboru kolejowego .