Kiedy chwilówka staje się lichwą?

W obrocie konsumenckim funkcjonują i to z dość dużym powodzeniem tzw. pożyczki chwilówki. Napisała do mnie Pani, która zaciągnęła zobowiązanie na kwotę 700 złotych, a do spłaty ma aż 1900 zł. Jak powinna bronić się przed pożyczkodawcą? Czy wysokość kosztów dodatkowych może w jakikolwiek zwalczyć? O tym w dzisiejszym artykule.

Co do zasady umowa pożyczki jest umową odpłatną (art. 720 kodeksu cywilnego), zatem pożyczkodawca zastrzega dla siebie wynagrodzenie za udostępnienie środków pieniężnych pożyczkobiorcy. Zgodnie z  art. 29 ust. 3 ustawy o kredycie konsumenckim,  umowa pożyczki konsumenckiej powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały.

Za klauzule abuzywne ( art. 385 [1] § 1 kodeksu cywilnego),  czyli  niedozwolone klauzule umowne , uważa się postanowienia umowy zawartej z konsumentem nieuzgodnione z nim indywidualnie, kształtujące jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy tego konsumenta,  przy czym nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron ,  w tym cenę lub wynagrodzenie ,  chyba że zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny .

Postanowienia dotyczące prowizji określają główne świadczenie i, jeśli są sformułowane w sposób jednoznaczny, wyłączone zostały z kontroli abuzywności. Gdyby jednak tak nie było, to należałoby rozważać, czy postanowienia umowy dotyczące prowizji kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

W dalszej kolejności kolejności możemy mówić o tym, czy umowa pożyczki została zawarta w warunkach wyzysku. Zgodnie z  art. 388 § 1 kodeksu cywilnego  o wyzysku mówimy, jeżeli jedna strona umowy, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie zastrzega dla siebie świadczenie, którego wartość przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia.

Zatem także przy wyzysku musimy mieć do czynienia z rażącą dysproporcją wzajemnych świadczeń stron, a więc z ukształtowaniem praw i obowiązków stron umowy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszającymi interesy stron.

W przypadku wyzysku dysproporcja świadczeń  musi być rażąca .

Warto podkreślić, że zgodnie z  art. 388 kodeksu cywilnego,  uprawnienia do żądania zmniejszenia swego świadczenia czy unieważnienie umowy na podstawie instytucji wyzysku wygasają z upływem dwóch lat od dnia zawarcia umowy, jest to termin zawity, którego nie można przywrócić. Jego przekroczenie powoduje wygaśnięcie roszczenia.

Do umowy pożyczki mają zastosowanie przepisy wspomnianej ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z art. 36a ust. 1 cyt. ustawy maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru:

MPKK ≤ (K x 25%) + (K x n/R x 30%)

– MPKK – maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu

– K – całkowita kwota kredytu,

– n – okres spłaty,

– R – liczba dni w roku

Zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim (art. 36c): jeżeli konsument nie spłacił pożyczki w ciągu 120 dni i zaciąga kolejną u tego samego pożyczkodawcy, to jest chroniony w ten sposób, że wszystkie pobierane w tym czasie opłaty muszą się zmieścić w limicie kosztów pozaodsetkowych naliczanych od kwoty pierwszego kredytu. Ten przepis ma na celu wyeliminowanie rolowania , czyli zadłużanie się, aby spłacić poprzednie zobowiązania.

Mając na uwadze powyższe uwagi, zbyt wysokie koszty pożyczki można zwalczać poprzez wykazanie ich abuzywności, wyzysku lub złamaniem przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. W związku z tym Pani, która do mnie napisała, ma dosyć szeroki wachlarz możliwości walki z pożyczkobiorcą. Nie otrzymałem jednak pełnej treści umowy, więc uwagi przedstawione w artykule mają charakter ogólny, abstrakcyjny.

PS Jeszcze jedna ważna rzecz – jeśli pożyczkodawca zastrzega w umowie wysokie koszty za windykację (wizytę domową, wysłanie listu itp.), to takie postanowienia również można podważyć.

Podstawa prawna: art.  385[1] § 1 oraz 388  ustawy  z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 2244) oraz  art.  29 ust. 3,  36a ust. 1 oraz 36c  ustawy  z dnia 12 maja 2011 r. o  kredycie konsumenckim  (Dz.U.2018.993 t.j.)

Przemysław PIĄTEK
radca prawny
—————————–
» tel. 792 262 264
»   www.radcapiatek.pl