Kiedy można odwołać darowiznę

Uczyniłeś darowiznę na rzecz jakiejś osoby, ale teraz zmieniłeś zdanie i chciałbyś tę darowiznę cofnąć? Dzisiaj opiszę, kiedy takie odwołanie darowizny jest możliwe.

Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Generalnie przepis jest jasny, ale zawiera określenie „rażącej niewdzięczności”. Musimy więc ustalić, czym taka rażąca niewdzięczność w takim razie jest.

Pojęcie rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898 § 1 KC obejmuje takie zachowanie obdarowanego, które polega na działaniu lub zaniechaniu, skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy i nacechowane jest złą wolą obdarowanego. Chodzi tu przede wszystkim o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo mieniu darczyńcy oraz o naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych (rodzinnych) łączących go z darczyńcą.

Wszelkie zachowania obdarowanego skierowane bezpośrednio przeciwko darczyńczy oraz, oceniając rzecz rozsądnie, przy uwzględnieniu miernika obiektywnego i subiektywnego, muszą być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńczę w stopniu rażącym.

Jako przykład możemy przedstawić wykorzystywanie swojej pozycji jako obdarowanego, dorozumiane wskazywanie darczyńczy, iż skoro wyzbyła się taka osoba części majątku, nie przysługują jej już żadne prawa ani zabezpieczenie spokojnej egzystencji.

Dopuszcza się również możliwość odwołania darowizny w sytuacji, kiedy karygodne zachowanie się obdarowanego bezpośrednio skierowane jest przeciwko osobie bliskiej darczyńcy, dotykając jej samej tylko w sposób pośredni. Związek bliskości powinien być jednoznacznie za taki odbierany przez otoczenie darczyńcy. Ponadto zaś zachowanie się obdarowanego w stosunku do tej osoby bliskiej musi być szczególnie naganne, tak aby usprawiedliwiało ocenę, iż dotykając pośrednio darczyńcy, można je było zakwalifikować jednocześnie jako rażąco niewdzięczne w stosunku do niego.

Cechy rażącej niewdzięczności może mieć nie tylko takie zachowanie obdarowanego wobec darczyńcy, w którym wyraźnie pojawia się zamiar działania nieprzyjaznego, pozostającego w wyraźnej dysharmonii z aktami szczodrobliwości otrzymanym przez darczyńcę w umowie darowizny. Może to być również taka postawa, której skutki wywołują dezaprobatę społeczną. Może ona być wynikiem bierności lub braku odpowiedniej aktywności.

Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanych powoduje wprawdzie upadek causae donandi, lecz nie przenosi własności nieruchomości z obdarowanych na darczyńcę. Oświadczenie woli o odwołaniu darowizny odnosi jedynie skutek obligacyjny i stwarza po stronie obdarowanych obowiązek zwrotu przedmiotu odwołanej darowizny. Dla wymuszenia realizacji skutku rzeczowego darczyńca powinien wystąpić z powództwem o zobowiązanie obdarowanych do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności nieruchomości z powrotem na darczyńcę. Podstawę pozwu stanowi art. 898 § 2 w zw. z art. 405 KC.

W razie pytań, czy też wątpliwości, napisz do mnie maila na adres: prawnik@metropoliabydgoska.pl

Podstawa prawna: art. 898 ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 2244)

Przemysław Piątek, radca prawny

tel.: 792-262-264

www.radcapiatek.pl