Konkurencja „od środka”: gdy konkurentem jest wspólnik, członek zarządu czy pracownik

Nawet w biznesach prowadzonych przez przyjaciół czy rodzinę zdarza się, że z biegiem czasu jedna z osób podejmuje się inną działalność ze szkodą dla dotychczasowego biznesu. Co w takiej sytuacji powinni zrobić pozostali wspólnicy, członkowie zarządu czy pracodawca? Jak uchronić się przed nielojalnym współpracownikiem?

Możliwość stosowania zakazu konkurencji wynika z kilku aktów prawnych, w zależności od tego kogo zakaz ma dotyczyć. Znajdziemy je zarówno w kodeksie spółek handlowych (ksh), kodeksie pracy (kp) jak i kodeksie cywilnym (kc). Zakazy konkurencji mogą wynikać z ustaw a także klauzul w umowach zawieranych z członkami zarządu, wspólnikami czy pracownikami.

Działalność konkurencyjna oznacza prowadzenie działalności gospodarczej tego samego rodzaju, ale i na tym samym rynku. To nie tylko prowadzenie działalności konkurencyjnej w ramach indywidualnej działalności gospodarczej, ale także:

• uczestniczenie w konkurencyjnym przedsięwzięciu jako wspólnik
• uczestniczenie jako członek organów
• posiadanie pakietu udziałów w konkurencyjnej spółce, który pozwalałby w pełni kontrolować działalność tejże spółki konkurencyjnej.

Za działalność konkurencyjną należy uznać wszelką działalność, która w obiektywnym rozumieniu mogłaby negatywnie oddziaływać na interesy danego podmiotu, tj. naruszać te interesy lub im zagrażać, przy czym to naruszenie lub zagrożenie musi być rzeczywiste. Nie ma natomiast znaczenia, czy działalność porównywanych podmiotów pokrywa się w całości, czy jedynie w części (wystarczające jest choćby częściowe pokrywanie się zakresów prowadzonej działalności), jak też to, czy pokrywająca się działalność ma charakter podstawowy, czy jedynie uboczny – czytamy w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 4.07.2013 r., III APa 9/13, LEX nr 1362666.

W spółkach osobowych zakaz konkurencji (art. 56 ksh) obowiązuje niezależnie od tego, czy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę i prowadzić jej sprawy czy też został pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo wyłączony od prowadzenia jej spraw. Ten zakaz obowiązuje każdego ze wspólników, chyba że pozostali wspólnicy wyrażą zgodę na zajmowanie się działalnością konkurencyjną. Jeśli nie wyrażą zgody a wspólnik podejmie się takiej działalności to pozostali wspólnicy będą mogli  żądać wydania spółce korzyści, jakie osiągnął wspólnik naruszający zakaz konkurencji lub naprawienia wyrządzonej jej szkody. w ciągu 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o naruszeniu zakazu.

W spółkach kapitałowych zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej ( 211 § 1 ksh i art. 380 § 1 ksh) ma ograniczony zakres podmiotowy i dotyczy tylko członków zarządu, którzy nie mogą bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik lub jako członek organu. Nie mogą także posiadać więcej niż 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu. Zakaz dotyczący członków zarządu spółek kapitałowych obejmuje jedynie czynności konkurencyjne wobec spółki, przez które rozumie się układ relacji określany skrótowo właśnie jako interes, gdy korzyści uzyskiwane przez jeden podmiot nie pozostają bez znaczenia dla sfery interesów drugiego podmiotu. Naruszeniem zakazu konkurencji jest sytuacja gdy członek zarządu “jedynie” doradza podmiotowi konkurencyjnemu.

Zakazy konkurencji dla wspólnika czy członka zarządu wynikają z ustaw. Natomiast umowy zwierane z tymi osobami mogą w pewnym zakresie modyfikować ustawowe zakazy.
W przypadku pracownika , o naruszeniu zakazu konkurencji można mówić wówczas, gdy z pracownikiem została zawarta umowa o zakazie konkurencji (art. 101 (1) - art. 101 (4) kodeksu pracy). Powstrzymanie się byłego pracownika od pracy dla konkurencji po ustaniu stosunku pracy wymaga wpłaty mu odszkodowania.

O następstwach naruszenia zakazu konkurencji przez wspólników, członków zarządu czy pracowników związanych zakazem konkurencji można przeczytać https://lgl-iplaw.pl/2020/08/gdy-konkurencja-to-wspolnik-przyjaciel-z-ktorym-prowadzisz-biznes/

Z naszego doświadczenia w zakresie obsługi prawnej przedsiębiorców inwestujących w nowe technologie, know-how i innowacyjne pomysły wynika, że takie zabezpieczenia dotyczące zakazu konkurencji jak również zachowania poufności powinny być podstawą każdej współpracy. Korzyści z ich zawarcia przekraczają wielokrotnie koszt ich przygotowania i wynegocjowania .

Więcej informacji dotyczących praw własności intelektualnej, o których warto wiedzieć znajduje się na https:// lgl-iplaw.pl/warto-wiedziec /