Kontrole Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa

W chwili obecnej trwają w Polsce wzmożone kontrole Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa („ PIORIN ”). Głównym przedmiotem kontroli jest przede wszystkim obrót nasionami i środkami ochrony roślin. Kontrola PIORIN powinna przebiegać zgodnie z przepisami prawa, w szczególności:

1. ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa;
2. ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin przed agrofagami;
3. rozporządzenia z dnia 15 marca 2017 r. Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin, zmieniającego szereg rozporządzeń i dyrektyw;
4. rozporządzenia z dnia 26 października 2016 r. Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2031 w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin, zmieniającego szereg rozporządzeń i dyrektyw;
5. ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców;
6. kodeksu postępowania administracyjnego;
7. szeregu rozporządzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Kontrole urzędowe przeprowadza się bez wcześniejszego uprzedzenia, z wyjątkiem sytuacji, w których uprzednie zawiadomienie jest konieczne, by kontrola urzędowa mogła się odbyć, i odpowiednio uzasadnione. W przypadku kontroli urzędowych na wniosek podmiotu właściwy organ może zdecydować, czy kontrola ma być przeprowadzona bez wcześniejszego uprzedzenia. Przeprowadzenie kontroli urzędowej po zawiadomieniu nie wyklucza kontroli urzędowej bez wcześniejszego uprzedzenia.

Kontrole powinny być realizowane na podstawie pisemnego upoważnienia Głównego Inspektora lub wojewódzkiego inspektora PIORIN. Upoważnienie takie musi zawierać:

1. numer upoważnienia;
2. imię i nazwisko, stanowisko służbowe oraz numer legitymacji służbowej;
3. zakres udzielonego upoważnienia;
4. podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego przez nią stanowiska lub wykonywanej funkcji;
5. termin ważności upoważnienia;
6. datę i miejsce wydania upoważnienia.

Inspektorzy PIORIN mogą badać dokumenty, informacje i dane, w tym sporządzone w postaci elektronicznej, jak także pomieszczenia podmiotu kontrolowanego, w tym żądać pisemnych lub ustnych wyjaśnień. Osoby te są uprawnione także m. in. do:

1. wstępu na grunty, w tym grunty leśne, oraz do obiektów, pomieszczeń i środków transportu, w tym na teren portów, przystani, lotnisk, stacji kolejowych, placówek pocztowych i przejść granicznych;
2. legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości;
3. dokonywania oględzin;
4. bezpłatnego pobierania próbek do badań laboratoryjnych lub ocen;
5. badania przebiegu określonych czynności;
6. żądania od podmiotu kontrolowanego niezwłocznego usunięcia stwierdzonych uchybień porządkowych lub organizacyjnych;
7. przesłuchiwania osób;
8. zasięgania opinii biegłych;
9. nakładania, w celu uniemożliwienia zmiany tożsamości lub zdrowotności roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów lub zmiany tożsamości agrofagów, środków ochrony roślin lub materiału siewnego, plomb ze znakiem Inspekcji na:
   1. pomieszczenia lub obiekty, w których są składowane rośliny, produkty roślinne, inne przedmioty, agrofagi, środki ochrony roślin lub materiał siewny,
   2. środki transportu, w których są przemieszczane rośliny, produkty roślinne, inne przedmioty, agrofagi, środki ochrony roślin lub materiał siewny,
   3. opakowania, w których są składowane lub przemieszczane rośliny, produkty roślinne, inne przedmioty, agrofagi, środki ochrony roślin lub materiał siewny

w zakresie niezbędnym do wykonywania tych czynności kontrolnych lub tych zadań.

Czynności kontrolne wykonuje się w obecności podmiotu kontrolowanego lub osoby upoważnionej przez ten podmiot. W przypadku nieobecności podmiotu kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej czynności kontrolne mogą być wykonywane w obecności innego pracownika podmiotu kontrolowanego lub osoby zatrudnionej przez ten podmiot lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem PIORIN. Podmiot kontrolowany obowiązany jest umożliwić wykonanie czynności kontrolnych i współdziałać przy ich wykonywaniu. PIORIN może zabezpieczyć dowody w sprawie, a zabezpieczeniu podlegają w szczególności rośliny, produkty roślinne, inne przedmioty, agrofagi, środki ochrony roślin, materiał siewny, dokumenty, informacje i dane, w tym również w postaci elektronicznej, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód nieprawidłowości lub uzasadnionych podejrzeń co do ich występowania.

Z wykonanych czynności kontrolnych PIORIN sporządza protokół kontroli w dwóch egzemplarzach, z których jeden pozostawia się podmiotowi kontrolowanemu. Protokół kontroli zawiera m. in.:

1. dane osoby wykonującej czynności kontrolne oraz podmiotu kontrolowanego;
2. miejsce i czas trwania kontroli;
3. podstawę prawną podejmowanych działań i zakres kontroli;
4. opis stanu faktycznego stwierdzonego w toku kontroli, ze szczególnym uwzględnieniem ujawnionych nieprawidłowości, oraz wskazanie naruszonego przepisu;
5. opis nieprawidłowości usuniętych w toku kontroli;
6. informację o zabezpieczonych dowodach i próbkach pobranych do badań laboratoryjnych lub ocen;
7. ewentualne zalecenia pokontrolne;
8. inne istotne informacje i dane uzyskane w toku kontroli w zakresie objętym tą kontrolą.

Podmiot kontrolowany może zgłosić do organu przeprowadzającego kontrolę umotywowane zastrzeżenia do ustaleń zawartych w protokole kontroli w terminie 7 dni od dnia podpisania protokołu przez osobę wykonującą czynności kontrolne. To bardzo ważne, żeby sprawdzić i pilnować treści protokołu kontroli, ponieważ protokół kontroli, jako dokument urzędowy, korzysta z wiarygodności zawartych w nim ustaleń . Dokument urzędowy stanowi podstawowy element materiału dowodowego w postępowaniu administracyjnym. Dokumenty urzędowe korzystają ze szczególnej mocy dowodowej, ponieważ stanowią dowód tego co zostało w nich urzędowo stwierdzone. Z dokumentem urzędowym związane jest domniemanie prawdziwości jego treści. Organ prowadzący postępowanie nie może wobec tego swobodnie oceniać, ani kwestionować treści dokumentu urzędowego. Istota protokołu z kontroli wyraża się w tym, że dokument ten odzwierciedla i potwierdza istniejący w momencie kontroli stan faktyczny. Co prawda domniemanie zgodności z prawdą dokumentu urzędowego może być obalone wszelkimi środkami dowodowymi, jednakże strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego, powinna tę okoliczność udowodnić.

Kancelaria radcy prawnego Grzegorza Kanteckiego posiada wiedzę i doświadczenie niezbędną do świadczenia profesjonalnej pomocy prawnej w trakcie kontroli Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Pomoc prawna na etapie kontroli urzędowej jest niezbędna do skutecznej obrony w trakcie postępowania administracyjnego wszczętego na skutek efektów tejże kontroli, przede wszystkim w przedmiocie nałożenia opłaty sankcyjnej lub grzywny.