Mechanizm podzielonej płatności - komentarze po pierwszych miesiącach działania

Po ponad 2 miesiącach obowiązywania nowych zasad stosowania mechanizmu podzielonej płatności warto podsumować związane z nim praktyczne problemy. Okazją ku temu są wydane przez Ministerstwo Finansów objaśnienia podatkowe.

Począwszy od 1 listopada 2019 roku przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o podatku VAT (uptu), udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza 15.000 złotych, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności (art. 108a ust. 1a uptu).

Więcej na temat obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności pisaliśmy tutaj:

https://grzybkowskiguzek.pl/przyklady/mechanizm-podzielonej-platnosci-na-co-zwrocic-uwage

W wydanych przez Ministerstwo Finansów objaśnieniach omówiono szereg zagadnień, które wbudziły wątpliwości w początkowym okresie stosowania przepisów.

Z objaśnieniami mogą się Państwo zapoznać tutaj:

https://www.gov.pl/web/finanse/objasnienia-podatkowe-z-23-grudnia-2019-r-w-sprawie-mechanizmu-podzielonej-platnosci

Warto przypomnieć, że konsekwencją pominięcia obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (dalej MPP) może być wymierzenie podatnikowi, który dokonał płatności z pominięciem mechanizmu, dodatkowego zobowiązania w podatku VAT w wysokości 30% podatku przypadającego na towary lub usługi z załącznika 15 do ustawy.

Spośród problemów poruszonych w objaśnieniach na szczególną uwagę zasługują następujące wątki:

a) MPP nie może być zastosowany przy innych niż przelew formach płatności (karta płatnicza, przekazy, weksle). Zapłata w takiej formie będzie oznaczała brak obowiązku zapłaty w MPP,

b) w przypadku, gdy faktura o wartości ogółem powyżej 15.000 złotych zawiera choćby jedną pozycję z załącznika 15 do ustawy, wówczas obowiązkowa płatność poprzez MPP znajdzie zastosowanie, jednakże tylko do pozycji z załącznika 15. Nie wyklucza to możliwości uregulowania poprzez MPP całej faktury,

c) dla zastosowania obowiązkowego MPP istotna jest nie wartość transakcji (jak to ma miejsce przy obowiązkowej płatności na rachunek z białej listy w podatkach dochodowych), ale kwota faktury brutto. Jeżeli zgodnie z umową płatność dotycząca transakcji na kwotę przekraczającą 15.000 złotych brutto fakturowana jest w kilku częściach na mniejsze kwoty (np. fakturowanie poszczególnych etapów robót budowlanych), wówczas obowiązkowy MPP nie znajdzie zastosowania,

d) wystawca faktury dokumentującej towary lub usługi z załącznika 15 do ustawy podlegającej opłaceniu obowiązkowym MPP musi opatrzyć ją zwrotem „mechanizm podzielonej płatności”. Treść faktury nie wiąże jednak nabywcy. Nabywca musi zapłacić za fakturę z zastosowaniem mechanizmu, choćby omyłkowo nie opatrzono jej zwrotem „mechanizm podzielonej płatności”. Jednocześnie nabywca nie ma obowiązku płatności poprzez MPP, jeżeli fakturę opatrzono zwrotem „mechanizm podzielonej płatności” pomimo braku takiego obowiązku,

e) wystawcy faktury, który wbrew obowiązkowi nie opatrzył faktury zwrotem „mechanizm podzielonej płatności”, może zostać wymierzone dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% podatku przypadającego na towary lub usługi z załącznika 15 do ustawy. Jednocześnie nie ma przeszkód, by opatrzyć zwrotem „mechanizm podzielonej płatności” fakturę, która nie podlega temu obowiązkowi,

f) obowiązek zapłaty poprzez MPP nie dotyczy płatności zajętych przez organ egzekucyjny,

g) płatność dokonywana na rzecz faktora również podlega obowiązkowemu MPP, jeżeli są ku temu spełnione ustawowe warunki,

h) obowiązkową płatnością poprzez MPP nie jest objęte potrącenie.

Ważną zmianą wprowadzoną przez ustawę, która wprowadziła obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności, jest brak możliwości zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodu w razie pominięcia obowiązkowego MPP (art. 22p ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). W tym jednak przypadku nabywca towarów i usług będzie pozbawiony możliwości ujęcia wydatków w kosztach uzyskania przychodu wyłącznie wówczas, gdy pominie obowiązkowy MPP przy płatności za fakturę opatrzoną zwrotem „mechanizm podzielonej płatności”. Jeżeli faktura podlegająca obowiązkowej płatności poprzez MPP, nie zawierająca słów „mechanizm podzielonej płatności”, zostanie opłacona z pominięciem mechanizmu, wówczas:

a) nabywcy może zostać wymierzone dodatkowe zobowiązanie podatkowe w podatku VAT (od czego odstępuje się, jeżeli wystawca faktury prawidłowo rozliczy wykazany w niej podatek),

b) nabywca zachowa prawo do ujęcia wydatków w kosztach uzyskania przychodu (pod warunkiem, że zachowane będą inne przesłanki z ustaw o podatkach dochodowych, w szczególności dokonanie płatności na rachunek z białej listy w przypadkach przewidzianych w art. 22p ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 15d ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a zatem, gdy płatność na rachunek z białej listy jest obowiązkowa.

Warto przypomnieć, że o ile w przypadku płatności na rachunek spoza białej listy podatnik ma prawo zachowania kosztu w razie zgłoszenia tego faktu urzędowi skarbowemu właściwemu dla wystawcy faktury, o tyle nie przewidziano procedury zgłoszenia w razie pominięcia obowiązkowego MPP. Innymi słowy, w razie płatności za fakturę podlegającą obowiązkowemu MPP, opatrzoną zwrotem „mechanizm podzielonej płatności”, dokonanej z pominięciem mechanizmu, podatnik traci koszty uzyskania przychodu. Nie ma możliwości ich zachowania poprzez zawiadomienie do urzędu skarbowego.

W objaśnieniach wskazano, że MPP znajdzie zastosowanie także przy płaceniu zaliczek przed wystawieniem faktury. Wówczas w komunikacie przelewu w miejscu numeru faktury wpisuje się wyraz „zaliczka”. Podatnik powinien jednak móc wykazać, że wpłacona przez niego zaliczka dotyczy konkretnej faktury wystawionej po zapłacie zaliczki.

(opracowanie: Adam Rajewski, adwokat i doradca podatkowy)