Nikola Tesla opuszczał laboratorium Thomasa Edisona mając pusty portfel. Patenty i wynalazki w startup.

Patenty

Zapewnienie wyłączności korzystania z innowacyjnych rozwiązań możliwe jest dzięki prawnej ochronie wynalazku patentem. Tu droga prawna jest bardziej skomplikowana niż w przypadku znaków towarowych.

Zacznijmy od tego, czym jest wynalazek .

Gdy w 1886 r. Nikola Tesla opuszczał laboratorium Thomasa Edisona, miał pusty portfel. Podobnie jak wtedy, kiedy zaczynał tam pracę, przeprowadzając się z wielkimi nadziejami z Chorwacji. Brak pieniędzy był wynikiem tego, że Edison nie zapłacił mu kilkudziesięciu tysięcy dolarów. Legenda głosi, że gdy po wykonanej pracy Tesla zapytał o termin zapłaty wynagrodzenia, Edison miał powiedzieć: Nie zrozumiałeś naszego amerykańskiego poczucia humoru . Trudne początki w Stanach nie zraziły jednak Tesli i w przerwach pomiędzy prostymi czynnościami, którymi zarabiał na życie, nadal zajmował się jednym: ulepszaniem idei wprowadzenia technologii prądu przemiennego. Pewnej nocy, kiedy pracował w swoim laboratorium, doprowadziło to do wyłączenia spod prądu pobliskiego miasta, co Tesla uznał za wyjątkowy sukces. Zadowolony z postępów rozpoczął pracę nad nowym pomysłem. Przekonał nawet pewnego przedsiębiorcę do inwestycji w tworzony przez niego system komunikacji bezprzewodowej. Tym systemem miało być radio. Niestety, Tesla po raz kolejny w swoim życiu miał pecha. Włoski inżynier Guglielmo Marconi opatentował radio. I był w tym szybszy od Tesli o zaledwie kilka dni.

Radio to właśnie wynalazek. W sensie prawnym jest nim rozwiązanie nowe, posiadające poziom wynalazczy i nadające się do przemysłowego stosowania. Aby otrzymać ochronę w postaci patentu, zgłoszenie nie może dotyczyć wynalazku, który był już częścią stanu techniki, a ponadto musi występować pewna nieoczywistość rozwiązania. Wynalazek powstaje więc w drodze poszukiwania nowego rozwiązania konkretnego problemu w sposób techniczny, czego efektem jest powstanie nowego wytworu materialnego lub oddziaływania technologii na pewną materię. Wynalazkami lepiej jednak nie chwalić się przed udzieleniem patentu — przesłanka nowości jest spełniona, jeżeli rozwiązanie nie było wcześniej publicznie ujawnione.

Z orzecznictwa sądowego wynika, że co prawda patent powinien być udzielony na rozwiązanie, które reprezentuje poziom wynalazczy, ale nie oznacza to, że przedmiotem patentu mogą być tylko wynalazki epokowe. Nie musisz być Teslą ani Marconim. Wystarczy, aby wynalazek był czymś więcej niż rutynową wiedzą mechanika lub inżyniera. I tak tylko od połowy 2015 r. udzielono w Polsce około 1000 patentów, w tym m.in. na system wspomagania rozumienia mowy, dźwignię zmiany biegów dla motocykla, roboty przemysłowe, krem nawilżający, a nawet na… pralkę.

Wynalazkami nie będą natomiast przede wszystkim:

•             odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne;

•             wytwory o charakterze jedynie estetycznym;

•             plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej;

•             gry;

•             wytwory, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;

•             wytwory lub sposoby, których możliwość wykorzystania nie może zostać wykazana bądź których wykorzystanie nie przyniesie rezultatu spodziewanego przez zgłaszającego — w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki.

Istnieje również ograniczenie dotyczące wynalazków, które nie zawierają się w powyższym katalogu. Patent nie zostanie bowiem udzielony na:

•             wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami (np. w zakresie klonowania ludzi);

•             odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt, z wyjątkiem mikrobiologicznych sposobów hodowli albo wytworów uzyskiwanych takimi sposobami;

•             sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach albo zwierzętach, z wyjątkiem produktów, a w szczególności substancji bądź mieszanin, stosowanych w diagnostyce lub leczeniu.

Patent można uzyskać w postępowaniu przed Urzędem Patentowym RP w zakresie udzielenia ochrony na terenie Polski. Podstawowa opłata za zgłoszenie wynosi 550 zł. Możliwe jest również zabezpieczenie wynalazku w procedurze europejskiej lub międzynarodowej, wybierając kraj, w którym ochrona ma być udzielona. 

Czy warto patentować? Patrząc z perspektywy ochrony i zabezpieczenia prawnego, odpowiedź musi być twierdząca. Ale jest jeszcze jedno. Jak wskazują autorzy raportu Polskie Startupy 2015, stworzonego przez Fundację Startup Poland, startupy, które patentują, dwa razy częściej sięgają po pieniądze (i je otrzymują) z funduszy venture capital lub od aniołów biznesu i częściej niż inni decydują się na globalną ekspansję . Odpowiedź natury biznesowej jest zatem równie oczywista.