Odszkodowania. Dochodzenie roszczeń przez poszkodowanych w wypadkach drogowych

Ustalenie zobowiązanego do naprawienia szkody

Poszkodowani w wypadkach drogowych mają zawsze możliwość zaspokojenia swoich roszczeń z tytułu doznanych obrażeń ciała lub rozstroju zdrowia, a z pewnym ograniczeniami również poniesionej szkody rzeczowej. Na podstawie umowy ubezpieczenia OC, ubezpieczyciel przejmuje odpowiedzialność sprawcy szkody wyrządzonej pojazdem mechanicznym przez ubezpieczyciela. Dlatego tak ważne jest uzyskanie od sprawcy szkody pełnej informacji o jego ubezpieczycielu OC , do podania której sprawca jest zobowiązany. Sprawca nie tylko musi podać numer polisy ubezpieczeniowej, ale również niezwłocznie powiadomić o zdarzeniu, jak i jego przebiegu swojego ubezpieczyciela.  Jeżeli na miejsce zdarzenia została wezwana Policja, to ona również ustala dokładną nazwę ubezpieczyciela sprawcy szkody oraz numer jego polisy OC.

Ubezpieczyciel po otrzymaniu zawiadomienia powinien przystąpić do ustalania wszelkich okoliczności wypadku i niezwłocznie podjąć czynności zmierzające do naprawienia szkody. Na wypłatę odszkodowania ma 30 dni od dnia zawiadomienia przez poszkodowanego o szkodzie . Niestety, w rzeczywistości jest to rzadko przestrzegane.

Postępowanie likwidacyjne to pełna ocena przebiegu zdarzenia i zasadności zgłoszonego roszczenia. Jeżeli trwa wiele miesięcy, poszkodowany musi zwrócić się do sądu.

Wypadek drogowy spowodowany przez nieubezpieczony lub niezidentyfikowany pojazd

Naprawienia szkody , wyrządzonej osobie lub szkody wyrządzonej w mieniu przez pojazd mechaniczny, bądź powstałej w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, których posiadacze nie dopełnili ustawowego obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, poszkodowany ma prawo domagać się bezpośrednio od UFG (Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny) bądź za pośrednictwem ubezpieczyciela, który prowadzi działalność w zakresie obowiązkowych ubezpieczeń od odpowiedzialności cywilnej i który nie może odmówić przyjęcia takiego zgłoszenia. W sytuacji kiedy ubezpieczyciel otrzymał zgłoszenie, zawiadamia o nim UFG.  Na jego zlecenie przeprowadza postępowanie w celu wyjaśnienia okoliczności wypadku, aby umożliwić UFG podjęcie decyzji, w jakim zakresie jest ono usprawiedliwione. UFG jest zobowiązany naprawić szkodę, wyrządzoną przez niezidentyfikowany pojazd, ale wyłącznie szkodę na osobie.

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę

Osoby poszkodowane w wypadkach drogowych głównie domagają się zadośćuczynienia. Podstawą jego żądania jest przepis kodeksu cywilnego, który mówi, że w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Jaka jest ”odpowiednia” suma zadośćuczynienia?  Powszechnie stosowana była zasada umiarkowania, kierująca się kryteriami społecznymi.  Sąd Najwyższy stwierdził, że umiarkowane zadośćuczynienie powinno odpowiadać kwocie utrzymanej „w rozsądnych granicach odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa”. Nie sposób nie zauważyć, że kryteria te nie stanowią racjonalnego klucza umożliwiającego zasądzenie zadośćuczynienia w godziwej wysokości.

Zasada kompensacji i adekwatności

Zadośćuczynienie stanowi sposób naprawienia krzywdy, a „zasadniczą przesłanką określającą jego wysokość stanowi stopień natężenia doznanej krzywdy”, przy uwzględnieniu wieku poszkodowanego. Zatem zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny. Powinno ono wynagradzać doznane cierpienia fizyczne i psychiczne, aby chociaż częściowo została przywrócona równowaga zachwiana na skutek popełnienia czynu niedozwolonego. Na wysokość zadośćuczynienia nie może mieć wpływu poziom życia poszkodowanego.

Trwały uszczerbek na zdrowiu

W bardzo wielu orzeczeniach sądów rozmiar krzywdy doznanej przez poszkodowanego często utożsamiany jest z procentowym uszczerbkiem na zdrowiu. Pamiętaj, że o jeden z wielu elementów, które sąd powinien brać pod uwagę przy wymiarze zadośćuczynienia.

Zadośćuczynienie i odszkodowanie w procesie karnym

W postępowaniu karnym również można domagać się naprawienia krzywdy wyrządzonej poszkodowanemu, często szybciej niż w procesie cywilnym, jednak z reguły w dużo niższej kwocie.

Renta

Poszkodowany ma prawo domagać się renty od zobowiązanego do naprawienia szkody jeżeli:

• utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej (zwłaszcza, gdy niezdolność ta wystąpiła w początkowym okresie działalności gospodarczej/ zawodowej/ twórczej),
• zwiększyły się jego potrzeby,

Przykład: dotyczy to: sprawowania opieki, zakupu lekarstw, rehabilitacji, konsultacji lekarskich, kosztów specjalnego odżywiania, kosztów dojazdu do odpowiednich placówek służby zdrowia),

• zmniejszyły się jego widoki powodzenia na przyszłość (gdy trwały uszczerbek na zdrowiu powoduje ograniczenie aktywności życiowej w codziennym funkcjonowaniu, która jest niezbędna do osiągania coraz lepszych wyników np. w pracy / sporcie / w życiu towarzyskim).

Zwrot poniesionych wydatków

Sąd Najwyższy stwierdził, że żądanie zwrotu wydatków ponoszonych z tytułu zwiększonych potrzeb, kiedy konieczne jest korzystanie z pomocy osoby trzeciej, nie jest uzależnione od wykazania, iż poszkodowany wydał w tym celu odpowiednie kwoty. Również sprawowanie tej opieki przez domowników nie pozbawi pokrzywdzonego tego prawa. Warto pamiętać, że ubezpieczyciel, na żądanie pokrzywdzonego, powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia. Świadczenie ubezpieczyciela obejmuje także uzasadnione i celowe koszty leczenia oraz rehabilitacji poszkodowanego niefinansowane ze środków publicznych.

Warunki przejścia roszczenia o zadośćuczynienie na spadkobierców

By roszczenie poszkodowanego o zadośćuczynienie, (które wygasa z chwilą jego śmierci) mogło przejść na spadkobierców musi być spełniony jeden z warunków: roszczenie  zostało uznane na piśmie albo powództwo zostało wniesione za życia powoda.

Ochrona najbliższej rodziny poszkodowanego w razie jego śmierci

Odpowiedzialność ubezpieczyciela dotyczy:

• zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu temu, które poniósł,
• renty dla osób do niej uprawnionej z tytułu ustawowego obowiązku alimentacyjnego,
• stosowanego odszkodowania najbliższym członkom rodziny zmarłego,
• odpowiedniego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Koszt nagrobku jest uznawany za koszt pogrzebu (koszt nagrobku granitowego, a w przypadku osoby młodej nagrobku nawet o wyższym standardzie).

Osoby uprawnione do renty

Najczęściej uprawnionymi do renty są dzieci i małżonek zmarłego . Dzieci mają prawo do renty (podobnie zresztą jak do alimentów) również po osiągnięciu pełnoletności, aż do czasu uzyskana samodzielności życiowej (zazwyczaj do czasu ukończenia studiów, znalezienia pracy). Jeżeli osamotniony małżonek wychowuje dzieci i równocześnie prowadzi gospodarstwo, ma prawo domagać się renty do czasu, aż dzieci osiągną  samodzielność. Natomiast pracująco zarobkowy małżonek może być uprawniony do renty, jeżeli jego wynagrodzenie było znacznie mniejsze od dochodu uzyskiwanego przez zmarłego małżonka. O wysokości renty dla uprawnionego małżonka decydują nie tylko faktyczne zarobki/dochody w dacie śmierci zobowiązanego, jak również jego możliwości zarobkowe. Renta powinna być zasądzona wraz z ustawowymi odsetkami od daty śmierci zobowiązanego do jej płacenia.

Odszkodowanie dla najbliższych członków rodziny zmarłego

Najbliższą osobą dla zmarłego jest nie tylko krewny, czy powinowaty, ale również konkubent. Kluczowe znaczenie ma relacja łącząca te osoby ze zmarłym – jej charakter, intensywność, czas trwania, a w szczególności uzależnienie od pozycji materialnej zmarłego. Sąd bada rodzaj relacji i ustala, czy nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, gdyż jest to niezbędnym warunkiem uzyskania odszkodowania. Pod uwagę bierze się pogorszenie sytuacji materialnej, jak również istotne, niekorzystne zmiany w psychice uniemożliwiające codzienne funkcjonowanie. O odszkodowaniu i jego wysokości decyduje faktyczny układ osób najbliższych zmarłemu. Także śmierć dziecka, które pozostawało na utrzymaniu rodziców, ale od którego w przyszłości mogli spodziewać się znacznej pomocy wraz z przeżytym cierpieniem psychicznym, upoważnia do żądania odszkodowania.

Wysokość odszkodowania

Dochodzona w pozwie suma odszkodowania nie może być za niska, ponieważ w przypadku kiedy jest rażąco zaniżona, sąd nie może wyjść ponad żądanie pozwu i zasądzić wyższego odszkodowania. Natomiast dochodzenie zbyt wysokiego odszkodowania związane jest z ryzykiem ponoszenia kosztów postępowania (opłata sądowa + koszty zastępstwa procesowego) w części oddalonego roszczenia.

Zadośćuczynienie dla najbliższej rodziny zmarłego

Najbliższa rodzina zmarłego ma prawo żądać zadośćuczynienia niezależnie od odszkodowania . Nie istnieją wytyczne, które powinny być brane pod uwagę przy określeniu stosownego zadośćuczynienia, jednak sądy przyjmują, że na rozmiar krzywdy mają wpływ przede wszystkim: „wstrząs psychiczny i cierpienia związane ze śmiercią osoby bliskiej,  poczucie osamotnienia po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, wiek pokrzywdzonego i jego zdolność do zaakceptowania nowej rzeczywistości oraz umiejętność odnalezienia się w niej”. Zadośćuczynienie, którego mogą domagać się najbliżsi członkowie rodziny, nie ma ustawowych ograniczeń w zakresie jego wysokości.

Postępowanie w sądzie

W pierwszej kolejności pokrzywdzony musi przesłać ubezpieczycielowi wezwanie do zapłaty + zawiadomienie o wypadku (jeżeli nie zrobione tego wcześniej). Jeżeli poszkodowany w ustawowym 30dniowym terminie nie uzyskał odpowiedzi od zobowiązanego ubezpieczyciela, musi dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej. Sądem właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd miejsca zamieszkania poszkodowanego. Nie ma zatem znaczenia, gdzie miał miejsce wypadek. Jeżeli dochodzona wysokość odszkodowania wynosi do 75 000 zł należy złożyć pozew w sądzie rejonowym, a powyżej tej kwoty w sądzie okręgowym.

Opłata sądowa wynosi 5% wartości przedmiotu wartości sporu, czyli wartości dochodzonego roszczenia. Z uwagi na trudną sytuację finansową można zostać zwolnionym od ponoszenia opłaty sądowej. Natomiast przy żądaniu renty do wartości przedmiotu sporu należy dodać kwoty rent za okres 12 miesięcy.

Przykład: Dochodzone odszkodowanie wynosi 50 000 zł, opłata sądowa to 5% * 50 000 zł, czyli 2 500zł.

Opłaty adwokackie są ustalane na podstawie rozporządzenia ministra w sprawie opłat adwokackich. Niewątpliwie plusem prowadzenia postępowania w formie procesowej jest fakt, że jeżeli „wygra się” sprawę, ubezpieczyciel musi zwrócić poniesione przez Ciebie koszty pomocy udzielonej przez adwokata.

Pozew , czyli pismo inicjujące postępowanie, w sprawach odszkodowawczych jest bardzo ważny.  Powinien zawierać wszelkie dowody uzasadniające słuszność ujętych w nim żądań. Pozew powinien byś sporządzony w sposób porządny, precyzyjnie opisywać żądania (z jakiej podstawy prawnej, z jakiego tytułu, w jakiej wysokości, odsetki) i zawierać szereg wniosków dowodowych (np. przesłuchanie świadków, opinia biegłych, dokumenty medyczne, faktury) z opisem okoliczności, na jakie są powołane.

Postępowanie odwoławcze w sprawach odszkodowawczych

Pamiętaj, że Sąd II instancji może skorygować zasądzone zadośćuczynienie wyłącznie w przypadkach, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie. W związku z tym trzeba podjąć wszelkie działania, by skrupulatnie i gruntownie przedstawić stosowane dowody i swoje racje przed Sądem I instancji.

Jestem adwokatem specjalizującym się w sprawach odszkodowawczych. Jeżeli masz pytanie, chętnie Ci pomogę. W celu umówienia się na spotkanie zadzwoń (tel: 695 673 659) lub napisz  maila ( kontakt@adwokat-boladz.pl ).

Adwokat Dominika Bołądź