Odszkodowanie i zadośćuczynienie za wypadek

Zgodnie z art. 436§2 kodeksu cywilnego w razie zderzenia się samochodów wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód. Ponoszą one odpowiedzialność na zasadzie winy – kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

W ramach odszkodowania i zadośćuczynienia można żądać szeregu roszczeń o charakterze kompensacyjnym.

1. Odszkodowanie za wypadek samochodowy – szkoda majątkowa

Na szkodę majątkową składają się dwa elementy. Po pierwsze, strata majątkowa, jaką wskutek wypadku/kolizji poniósł poszkodowany, np. koszt naprawy samochodu. Z drugiej strony, szkoda to także utracone korzyści, czyli wartości majątkowe, które poszkodowany uzyskałby, gdyby do wypadku nie doszło. Przykładem utraconych korzyści może być np. lukratywny kontrakt, który poszkodowany zawarł, ale nie mógł go zrealizować, ponieważ doznał wypadku.

W zakresie odszkodowania za wypadek komunikacyjny można więc żądać, m.in.: zwrotu kosztów naprawy samochodu, zwrotu wartości całego pojazdu, jeżeli nie nadaje się on do naprawy (szkoda całkowita), zwrotu kosztów holowania, transportu pojazdu, zwrotu kosztów wynajmu samochodu zastępczego, zwrotu wartości utraconych przedmiotów majątkowych, np. bagażu, odzieży, biżuterii, zwrotu utraconych zarobków oraz innych kosztów oraz utraconych korzyści.

2. Odszkodowanie za wypadek samochodowy – szkoda na osobie

Pojęcie szkody na osobie wskutek wypadku samochodowego obejmuje uszkodzenie ciała
i rozstrój zdrowia. Uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia różnią się od siebie tym, iż uszkodzenie ciała w rozumieniu art. 444§1 i art. 445§1 k.c. oznacza takie oddziałanie na ciało ludzkie, które pozostawia na nim wyraźny ślad, będący wynikiem naruszenia tkanek organizmu, bez względu na to, czy chodzi o uszkodzenie jedynie powierzchowne, czy też uszkodzenie „poważne”, np. złamanie kości, uszkodzenie mięśni itp. Rozstrojem zdrowia natomiast jest oddziałanie na organizm ludzki, które pociąga za sobą zakłócenie jego funkcji, przykładowo depresja, lęki po wypadku.

Szkoda na osobie w kontekście odszkodowania pociąga za sobą dwa skutki – materialny
i niematerialny.

Skutki majątkowe szkody na osobie reguluje art. 444 k.c., zgodnie z którym w razie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia poszkodowany może żądać naprawienia wszelkich wynikłych z tego kosztów. W związku z tym żądać można zwrotu kosztów leczenia (lekarstw, maści, sprzętu medycznego), a także innych kosztów związane z leczeniem, np. opieki innych osób (także w przypadku opieki sprawowanej przez rodzinę), dojazdów do szpitala, czy wizyt lekarskich,

kosztów rehabilitacji, kosztów zakupu odpowiedniej żywności w ramach zaleceń lekarza, czy kwoty odpowiadającej wysokości utraconych zarobków, a także kosztów przygotowania do wykonywania innego zawodu, jeżeli poszkodowany stał się inwalidą.

3. Zadośćuczynienie

Osobie, która w wyniku wypadku komunikacyjnego doznała uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia przysługuje także roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia (skutek niematerialny).

Zadośćuczynienie różni się od odszkodowania tym, iż zadośćuczynienie stanowi rekompensatę za doznaną krzywdę – cierpienie psychiczne i fizyczne, będące następstwem wypadku, natomiast odszkodowanie jest pieniężną rekompensatą szkody – poniesionych kosztów i utraconych dochodów.

W praktyce często zdarza się, ze kwoty z tytułu zadośćuczynienia po wypadku są znacznie wyższe niż odszkodowanie. Nie ma jednoznacznego sposobu obliczenia wysokości zadośćuczynienia. Ocenia się bowiem każdorazowo indywidualne okoliczności sprawy, np. złamanie nogi w jednym przypadku może powodować przyznanie odszkodowania
i zadośćuczynienia znacznie wyższego niż w innym. Dlatego tym bardziej ważne jest właściwe uzasadnienie swoich twierdzeń i zebranie odpowiednich dowodów.

4. Żądanie renty

Oprócz zadośćuczynienia i odszkodowania za wypadek samochodowy poszkodowany może również żądać renty w przypadku: całkowitej lub częściowej utraty zdolności pracy zarobkowej, zwiększenia się potrzeb, zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość.

Renta z tytułu utraty zdolności pracy zarobkowej lub zwiększonych potrzeb.

Renta związana z utratą lub ograniczeniem zdolności pracy zarobkowej obliczana jest w oparciu o dotychczasowe zarobki poszkodowanego i jego możliwości zarobkowe w przyszłości. Jednakże nawet w przypadku osoby bezrobotnej możliwe jest dochodzenie renty. Sąd będzie wówczas ustalał wysokość renty w oparciu o realne możliwości zarobkowe i ocenę prawdopodobieństwa znalezienia zatrudnienia.

Renta z tytułu zwiększonych potrzeb jest uzależniona od wykazania, że wskutek wypadku sytuacja poszkodowanego wymaga zwiększonych nakładów finansowych. Jeśli bowiem poszkodowany nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować, wysokość zasądzonej z tego tytułu renty winna uwzględniać wydatki związane z pomocą osób trzecich, np. opiekunki, pielęgniarki.

Renta z tytułu zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość dotyczy takich sytuacji, jak np. w przypadku sportowców, który przed wypadkiem osiągali sukcesy, a po wypadku nie mogą już trenować.

W odróżnieniu od zadośćuczynienia i odszkodowania za wypadek, stanowiących jednorazową rekompensatę, renta ma na celu pokrycie szkód przyszłych i jest wypłacana okresowo.

Odszkodowania co do zasady dochodzi się od ubezpieczyciela. Jeśli sprawca poruszał się samochodem objętym polisą OC, poszkodowany może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Sprawca wypadku co do zasady nie ponosi wówczas żadnych kosztów.
W praktyce niezmiernie częsta jest jednak odmowa ubezpieczyciela przyznania odszkodowania i zadośćuczynienia. W żadnym jednak wypadku nie oznacza to,
iż poszkodowany nie może dochodzić swoich roszczeń na dalszej drodze postępowania – z zakładem ubezpieczeń lub/oraz przed sądem. Bardzo często bowiem dopiero wówczas zostają mu one przyznane.

Występowanie z roszczeniami o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę za wypadek samochodowy najczęściej wiąże się również z koniecznością złożenia wniosków dowodowych o powołanie dowodu z opinii biegłego wraz ze wskazaniem jego specjalności. Nietrafne wskazanie biegłego może skutkować oddaleniem wniosku o dopuszczenie dowodu z jego opinii i uzyskaniem mniej korzystnego orzeczenia.

Koszty postępowania o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Zwolnienie z kosztów.

Opłata sądowa od pozwu o odszkodowanie i zadośćuczynienie wynosi przy wartości przedmiotu sporu:

1. do 500 złotych – 30 złotych;
2. ponad 500 złotych do 1500 złotych – 100 złotych;
3. ponad 1500 złotych do 4000 złotych – 200 złotych;
4. ponad 4000 złotych do 7500 złotych – 400 złotych;
5. ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – 500 złotych;
6. ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – 750 złotych;
7. ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – 1000 złotych.

Jeżeli jednak poszkodowanego nie stać na zapłacenie takiej kwoty, może on ubiegać o zwolnienie z kosztów sądowych – całkowite albo częściowe. W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek i załączyć oświadczenie o stanie majątkowym. Istotne przy tym jest jego odpowiednie uargumentowanie, aby Sąd nie odmówił poszkodowanemu zwolnienia go z kosztów sądowych.

Autor: adw. Adrianna Borowiecka Kancelaria Adwokacka w Łodzi

tel. 666-686-630, kancelaria@adwokatborowiecka.pl