Ogólne zasady wytaczania powództw po śmierci pracownika

Zgodnie z art. 63'1 kodeksu pracy („ kp ”), z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa, a jego prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą, w równych częściach, na małżonka i m. in. dzieci. Ustawodawca niestety nie wyliczył, choćby przykładowo, jakie prawa majątkowe ze stosunku pracy miał na myśli w art. 63'1 kp. Odwołując się do orzecznictwa sądowego i doktryny, wskazać należy, że chodzi o:

1. wszelkiego rodzaju bieżące i zaległe należności oraz świadczenia przysługujące pracownikowi ze stosunku pracy, do których nabył on prawo za życia. Chodzi tutaj przede wszystkim o wynagrodzenie za pracę obejmujące płacę zasadniczą wraz z dodatkami wynikającymi z powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, aktów prawa zakładowego i umowy o pracę. W grupie dodatków do wynagrodzenia wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów wskazać należy m.in.: dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatek za pracę w porze nocnej, czy też wszelkie dodatki wyrównawcze, wynikające z umowy o pracę, przepisów zakładowych bądź branżowych, np. dodatek za szkodliwe lub uciążliwe warunki pracy, dodatek stażowy, funkcyjny, służbowy, zmianowy, dodatki za szczególne kwalifikacje, premie, odprawy oraz nagrody, w tym nagrodę jubileuszową oraz nagrodę roczną. Do omawianych praw majątkowych należą również tzw. wypłaty kompensacyjne, będące formą rekompensaty (świadczenia wyrównawczego) z tytułu dodatkowych kosztów poniesionych przez pracownika w związku ze świadczeniem pracy, takie jak np.: należności z tytułu odbywania podróży służbowej, ryczałt za używanie przez pracownika własnego samochodu do celów służbowych, ryczałt za używanie własnych narzędzi, ekwiwalent za używanie własnej odzieży lub obuwia roboczego, ekwiwalent za pranie odzieży roboczej itp.;
2. wszelkiego rodzaju odszkodowania za działania lub zaniechania niezgodne z kodeksem pracy, takie jak m. in. odszkodowanie z tytułu nierównoprawnego traktowania w zatrudnieniu, zadośćuczynienie oraz odszkodowanie pieniężne z tytułu mobbingu, czy odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia umowy o pracę.

Jeżeli chodzi o dochodzenie praw opisanych w pkt 1 powyżej, to procesy mogą być wytoczone po śmierci pracownika, natomiast jeżeli chodzi sprawy z pkt 2 powyżej, to prawa do nich przechodzą na osoby uprawnione tylko wtedy, gdy pracownik za swego życia domagał się ich na drodze sądowej, jednak zmarł przed wydaniem orzeczenia lub ich wyegzekwowaniem. Ponadto, zgodnie z art. 291 § 1 kp roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Trzeba o tym pamiętać przede wszystkim w sprawach o wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, którego wymagalność zaczyna biec z momentem upływu terminu zapłaty konkretnego (za dany miesiąc) wynagrodzenia zasadniczego, a więc ogólna kwota wynagrodzenia za godziny nadliczbowe z każdym miesiącem w odpowiedniej części się przedawnia (a więc zmniejsza).