Oryginały czy zamienniki? Sposób wyceny pojazdów z OC

Powszechną praktyką ubezpieczycieli jest (w zależności od okoliczności) dokonywanie wycen/kosztorysów w oparciu o ceny części zamiennych nieoryginalnych. Dodatkowo stosowane są liczne potrącenia, skutkujące zaniżeniem kosztów naprawy – a tym samym odszkodowania.

Zamienniki czy oryginały?

Odpowiedź brzmi – to zależy, jednakże w znacznej większości zakłady ubezpieczeń nie mają podstaw do stosowania części zamiennych nieoryginalnych.

W praktyce klasyfikacja części zamiennych, przedstawia się następująco:

• „O” – oryginalna część zamienna pochodząca bezpośrednio od producenta pojazdów i oznakowana jego logo;
• „Q” – oryginalna część zamienna oznakowana logo producenta części dostarczającego dany element na pierwszy montaż;
• „PC / PT” – nieoryginalna część zamienna o porównywalnej jakości posiadająca dodatkowo certyfikat jakości;
• „PJ” – nieoryginalna część zamienna o porównywanej jakości, szczególnie polecana przez dostawcę (dystrybutora) tej części (ale nie przez producenta pojazdów);
• „P” – nieoryginalna część o porównywalnej jakości;
• „ZJ” – zwykły nieoryginalny zamiennik o podwyższonej jakości, polecany przez dostawcę (dystrybutora) tej części, niespełniający kryteriów części grupy P (części nieoryginalnych o porównywalnej jakości);
• „Z” – pozostałe nieoryginalne zamienniki”

Z pomocą dla poszkodowanych wystąpił Rzecznik Ubezpieczonych (obecnie Rzecznik Finansowy), który opowiedział się za stanowiskiem, że:

• odszkodowanie winno być ustalane w oparciu o ceny części oryginalnych bezpośrednio pochodzących od producenta pojazdu mechanicznego w sytuacji, gdy uszkodzeniu uległy właśnie tego rodzaju części i zachodzi konieczność ich wymiany na nowe, niezależnie od wieku pojazdu, stanu jego eksploatacji czy faktu, iż w obrocie handlowym znajdują się części nieoryginalne
• stan samochodu naprawionego przy użyciu części oryginalnych będzie najbardziej zbliżony do stanu pojazdu sprzed kolizji, jeśli pojazd ten uprzednio posiadał zamontowane części oryginalne bezpośrednio pochodzące od producenta pojazdu mechanicznego”.

Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 12 kwietnia 2012 r.

Pomocna dla poszkodowanych może być  ww. uchwała Sądu Najwyższego, zgodnie z którą:

• zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu
• jeżeli na skutek naprawy nastąpił wzrost wartości samochodu, to świadczenie ubezpieczyciela obejmuje pełny koszt naprawy pomniejszony o wzrost wartości samochodu.
• nie można obarczać poszkodowanego obowiązkiem poszukiwania części zamiennych o stopniu zużycia odpowiadającym okresowi eksploatacji części, które uległy uszkodzeniu.
• zastąpienie części starych nowymi, jeżeli ich użycie było niezbędne do naprawienia uszkodzonego pojazdu, jest uznawane za celowe i ekonomicznie uzasadnione
• przywrócenie do stanu poprzedniego oznacza, że pojazd ma być sprawny technicznie i zapewnić poszkodowanemu komfort jazdy w takim stopniu jak przed zdarzeniem. Konieczność wymiany uszkodzonej części stanowi niewątpliwie normalne następstwo działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
• Poszkodowany żądając przywrócenia stanu poprzedniego pojazdu, nawet jeżeli otrzymuje odszkodowanie wypłacone przez ubezpieczyciela, które pokrywa koszty naprawy i nowych części, z reguły nie tylko nie zyskuje, ale biorąc pod uwagę wartość pojazdu jako całości, w sytuacji gdyby chciał go sprzedać – może ponieść stratę.
• nie ma podstaw do obniżenia należnego poszkodowanemu odszkodowania o różnicę pomiędzy wartością części nowej a wartością części, która uległa uszkodzeniu, wyliczoną odrębnie dla każdej części.

Postanowienie Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 20 czerwca 2012 r. III CZP 85/11

Potwierdzeniem rozważań Sądu Najwyższego podjętych w uchwale z dnia 12 kwietnia 2012 jest także ww. postanowienie, w którym co prawda Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały, jednak wskazał kilka istotnych kwestii:

• „nie można z góry wykluczyć, iż zamontowanie podczas przywracania do stanu poprzedniego nowych części spowoduje wzrost wartości pojazdu jako całości. Jeżeli wymianie podlegały części już znacznie wyeksploatowane i przestarzałe technicznie, a jednocześnie stanowiące znaczną część wartości całego pojazdu, to może się okazać, że w konkretnym przypadku wartość pojazdu po naprawie wzrośnie. Ciężar dowodu w tym zakresie obciąża ubezpieczyciela”.
• „(…) przywrócenie stanu poprzedniego ma miejsce, jeżeli stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego itd.) odpowiada stanowi pojazdu przed uszkodzeniem”.

Podsumowanie:

• każda sprawa powinna być rozstrzygana indywidualnie. Zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu
• co do zasady ubezpieczyciel nie ma podstaw do stosowania części zamiennych nieoryginalnych, wówczas gdy w uszkodzonym pojeździe były zastosowane części oryginalne.
• ubezpieczyciel ma prawo dokonać wyceny według cen części nieoryginalnych, jeżeli przed szkodą części oryginalne w samochodzie były maksymalnie wyeksploatowane i jakościowo znacznie gorsze od zamienników.