Oskarżyciel posiłkowy w procesie karnym

Wraz z zakończeniem postępowania przygotowawczego (przesłaniem aktu oskarżenia do sądu) pokrzywdzony traci status strony postępowania. W kolejnym etapie - etapie sądowym, nie ma już dalszego wpływu na przebieg postępowania. Zostanie wprawdzie przesłuchany, może w dalszym ciągu złożyć wniosek o naprawienie szkody, ale na tym jego uprawnienia w zasadzie się kończą.

Co zrobić aby w dalszym ciągu uczestniczyć w sprawie w charakterze strony? Złożyć oświadczenie o działaniu w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego!

Jak zostać oskarżycielem posiłkowym?

Oświadczenie o działaniu w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego należy złożyć na piśmie (przesyłając stosowny dokument do sądu albo składając go na biurze podawczym) lub ustnie do protokołu rozprawy, najpóźniej do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, tj. odczytania przez oskarżyciela aktu oskarżenia.

W sprawie w której sąd odwoławczy uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania pokrzywdzony nie ma obowiązku ponownego składania oświadczenia o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego (pierwotne oświadczenie pozostaje w mocy). Jeżeli natomiast podczas pierwszego rozpoznania sprawy pokrzywdzony nie działał w takich charakterze, to zwrot sprawy do ponownego rozpoznania na nowo otwiera dla niego termin do złożenia stosownego oświadczenia w tej materii.

Jeżeli oświadczenie zostało złożone przez uprawnioną osobę z zachowaniem ustawowego terminu to sąd nie może odmówić pokrzywdzonemu udziału w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Kim jest oskarżyciel posiłkowy?

Oskarżyciel posiłkowy, obok oskarżonego i oskarżyciela publicznego jest stroną postępowania. W przeciwieństwie do pokrzywdzonego ma zatem prawo do zapoznawania się z aktami, sporządzania ich odpisów i fotokopii, składania wniosków dowodowych i czynnego udziału w rozprawie (zadawanie pytań świadkom i oskarżonemu, składanie oświadczeń, wniosków, etc.), jest także zawiadamiany o każdej rozprawie, a w uzasadnionych przypadkach może wnosić o jej odroczenie. Oskarżyciel posiłkowy może także odwoływać się od niekorzystnych z jego punktów widzenia orzeczeń sądu. Ma zatem prawo do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku i złożenia apelacji, a także zażalenia na postanowienia wydane przez sąd.

Czy warto składać oświadczenie o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego?

Jeżeli zostaliśmy pokrzywdzeni w wyniku popełnionego przestępstwa, złożenie oświadczenia o działaniu w sprawie w charakterze oskarżyciela posiłkowego jest w zasadzie jedynym sposobem na uzyskanie faktycznego wpływu na toczące się postępowanie. Jeżeli zależy nam na uzyskaniu konkretnego rozstrzygnięcia to złożenie takiego oświadczenia pozostaje konieczne. Należy zauważyć, iż oskarżyciel posiłkowy nie ma żadnych dodatkowych obowiązków w procesie. Udział w rozprawie o której zawiadamia sąd nie jest jego obowiązkiem, a prawem. Przystąpienie do sprawy gwarantuje jednak możliwość bieżącego kontrolowania i wpływu na jej przebieg i ewentualne prawo do zaskarżenia niepomyślnego rozstrzygnięcia.

Należy pamiętać, że oskarżyciel posiłkowy jako strona jest upoważniony do ustanowienia w sprawie pełnomocnika, który w jego imieniu będzie stawiał się na rozprawach i współpracując z oskarżycielem publicznym, starał się uzyskać jak najkorzystniejsze rozstrzygnięcie dla swojego klienta (zarówno w zakresie kary jak i np. w zakresie obowiązku naprawienia szkody). Należy również mieć na uwadze to, że sąd wydając wyrok skazujący w sprawie nakłada na oskarżonego obowiązek zwrotu oskarżycielowi posiłkowemu wydatków, które poniósł w związku z działaniem w sprawie, w tym wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika w sprawie.

 

M.S.