Podstawy (przesłanki, powody) nieważności małżeństwa

Nim rozpocznie się proces mający na celu orzeczenie czy dane małżeństwo zostało zawarte ważnie, czy też nie, należy zbadać podstawy ewentualnej nieważności. Właśnie owym podstawom nieważności małżeństwa będzie poświęcony niniejszy artykuł.

Przeszkody małżeńskie

W prawie kanonicznym wyróżnia się dwanaście przeszkód małżeńskich, których istnienie na ogół powoduje nieważność małżeństwa. Są nimi: przeszkoda wieku, niemocy płciowej, węzła małżeńskiego, różnej religii, święceń, ślubu czystości, uprowadzenia, występku, pokrewieństwa, powinowactwa, przyzwoitości publicznej oraz pokrewieństwa prawnego. Przed promulgacją aktualnie obowiązującego Kodeksu Prawa Kanonicznego (1983 r.) mogliśmy mieć do czynienia z trzynastą przeszkodą – pokrewieństwa duchowego.

Niektóre z wymienionych powyżej przeszkód kanonicznych posiadają swoje odpowiedniki w prawie świeckim: przeszkoda wieku, węzła małżeńskiego, czy te wynikające z więzów rodzinnych. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że ów przeszkody mają różny zakres: np. inny wiek jest wymagany przez prawo kanoniczne (powszechne), a inny przez prawo polskie.

Wady zgody małżeńskiej

Najczęstszym powodem stwierdzeń nieważności małżeństwa są wady zgody małżeńskiej. Wśród nich wyróżniamy niezdolność konsensualną, którą to dzielimy na brak wystarczającego używania rozumu, poważny brak rozeznania oceniającego oraz niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej. Prócz niezdolności konsensualnej prawo kanoniczne zna także następujące wady zgody małżeńskiej: brak wiedzy koniecznej o małżeństwie, błąd (z podziałem na błąd co do osoby i błąd co do przymiotu osoby), podstęp, błąd co do jedności, nierozerwalności lub sakramentalności małżeństwa, symulacja małżeństwa (którą dzielimy na symulację częściową lub całkowitą), warunek oraz przymus i bojaźń.

W Polsce lwia część procesów prowadzona jest z tytułu niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej.

Brak formy kanonicznej

Obok przeszkód małżeńskich i wad zgody małżeńskiej nieważność małżeństwa może także spowodować brak formy kanonicznej. Może on występować w sytuacji, w której duchowny asystujący przy zawarciu małżeństwa nie jest osobą kompetentną do przyjęcia zgody małżeńskiej (np. nie posiada wymaganej prawem delegacji). Z brakiem formy kanonicznej będziemy mieć do czynienia także wtedy, kiedy zabrakłoby dwóch świadków zwykłych.

Obok absencji kompetentnego świadka kwalifikowanego i dwóch świadków zwykłych, pod brak formy kanonicznej można podciągnąć zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika bez ważnego upoważnienia.

Ustalanie podstaw nieważności

Jeśli nie jesteś pewien/pewna, czy w Twoim przypadku istnieją podstawy do stwierdzenia nieważności małżeństwa, skontaktuj się z naszą Kancelarią – pomożemy Ci to ustalić:

e-mail: cancellaria.canonica@gmail.com

tel.: 511 324 109

web: cancellariacanonica.pl