Prawo do wizerunku osoby fotografowanej

W dobie powszechnego dostępu do internetu oraz powszechności fotografii cyfrowej, często osoby fotografujące zapominają o obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa. Zdarza się, że domorosły fotograf-amator portrecista, ale nierzadko również profesjonalista, nie zamartwia się takimi sprawami jak prawo do wizerunku osoby fotografowanej. Uznaje na ogół, że jeśli model lub modelka zezwala na wykonanie zdjęcia oznacza to też, że wyraża zgodę na jego rozpowszechnianie. Takie domniemanie, w praktyce oznacza na ogół kłopoty, zarówno dla fotografa jak i osoby fotografowanej.

Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, gdy dwie osoby posiadające swój profil na portalu fotograficznym umawiają się na wspólne zdjęcia. Po przyjemnie spędzonym dniu sesji nadchodzi dzień, gdy modelka znajduje zdjęcia wykonane przez fotografa, opublikowane na popularnym serwisie społecznościowym i portalu modowym, dodatkowo oznaczone jej imieniem i nazwiskiem. Bez znaczenia ma w takiej sytuacji jakość artystyczna zdjęć.

Czy fotograf miał prawo do umieszczenia w internecie swoich zdjęć bez konsultacji z modelką i wcześniejszej akceptacji? Odpowiadając na to pytanie, przytoczyć należy treść przepisów, które w powyższym przypadku, będą miały zastosowanie. Wizerunek osoby fotografowanej jest jej dobrem osobistym, którym może ona swobodnie dysponować w zgodzie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Art. 81 ustawy o Prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowi, że rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Takie zezwolenie może być udzielone w dowolnej formie, jednakże nie mogą zaistnieć jakiekolwiek wątpliwości, że zgoda taka została udzielona, a ponadto nie może ona być ogólna.

Rozumieć przez to należy, że zgoda na korzystanie z wizerunku modelki może zostać zawarta również ustnie, ale z uwagi na możliwość późniejszego wystąpienia negatywnych konsekwencji, warto aby taką umowę zawrzeć na piśmie i odpowiednią ją doprecyzować. Zezwolenie takie powinno dotyczyć zarówno czasu, jak i miejsca rozpowszechniania wizerunku oraz formy, kontekstu i celu jego prezentacji. W przypadku rozpowszechniania wizerunku osoby bez jej zezwolenia i gdy rozpowszechnianie to jest zawinione przez rozpowszechniającego, pokrzywdzonej należy się odpowiednia suma pieniężna tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Odmiennie uregulowana jest sytuacja, gdy za pozowanie modelka lub model otrzymają wynagrodzenie. W takiej sytuacji zgoda osoby fotografowanej nie jest wymagana chyba, że stanowczo sprzeciwią się rozpowszechnianiu swojego wizerunku.

W świetle powyższych rozważań, stwierdzić należy, że fotograf mógł umieścić zdjęcia bez wiedzy modelki, tylko wtedy gdy wcześniej zapewnił sobie jej zgodę na publikację lub gdy modelka otrzymała za pozowanie stosowne wynagrodzenie. Warto przy tym pamiętać, aby taką umowę zawrzeć na piśmie. Może to być nawet wymiana korespondencji e-mail albo rozmowa na tzw. czacie. Jedynie wtedy fotograf może uwolnić się od roszczeń osoby fotografowanej i odpowiednio taką zgodę udokumentować przed sądem.

Radca prawny Michał Walkowiak.