Prawo Własności Zwierząt – Podstawy na temat pozycji zwierzęcia w prawie cywilnym i karnym.

Do wszystkich zwierząt, zgodnie z polskim prawem, stosuje się przepisy dotyczące rzeczy w ujęciu cywilistycznym, choć oczywiście zwierzęta rzeczami nie są. ( ustawa o ochronie praw zwierząt określa wprost w art. 1.1. „Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę. 2. W sprawach nie uregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy”). Opieka nad zwierzęciem może być przeniesiona przez umowę między właścicielem i nabywcą, np. przez sprzedaż, zamianę, czy darowiznę. Zwierzę może być również przedmiotem najmu (np. odpłatne wypożyczenie psa myśliwskiego na sezon), dzierżawy (np. wydzierżawienie suki na pewien okres w celach hodowlanych), a także użyczenia (bezpłatne oddanie do używania). Poza tym zwierzę może stanowić przedmiot zastawu, a także postępowania egzekucyjnego.

Co się dzieje, jeśli nabyliśmy zwierzę od osoby, która nie jest jego właścicielem – zgodnie z prawem? O ile nabywamy zwierzę w dobrej wierze,  stajemy się jego opiekunem z chwilą wydania, a dotychczasowy opiekun może tylko dochodzić ewentualnych roszczeń regresowych od tak zwanego nieuprawnionego zbywcy. Nie odnosi się to jednak do zwierząt zgubionych, skradzionych lub utraconych w inny sposób przez właściciela  wbrew jego woli , gdyż wówczas  nabywca działający w dobrej wierze nie może „nabyć własności” wcześniej niż po 3 latach od momentu utraty zwierzęcia przez opiekuna.

Kto jest w takim wypadku zgodnie z literą prawa „właścicielem” znalezionego zwierzęcia, np. psa czy kota ?

Zgodnie z  ustawą o rzeczach znalezionych   Przepisy o rzeczach znalezionych stosuje się odpowiednio do rzeczy porzuconych bez zamiaru wyzbycia się własności, jak również do zwierząt, które zabłąkały się lub uciekły. Dlatego też jeśli zwierzę i wiemy, kto jest jego opiekunem to powinniśmy go zawiadomić – co oczywiste, a ten powinien zwrócić nam poniesione wydatki. Natomiast jeśli opiekuna nie znamy to niezwłocznie zawiadamiamy właściwego miejscowo starostę. Zgodnie z kodeksem cywilnym znalazca może stać się zgodnie z prawem opiekunem  zwierzęcia już po roku, jeśli wezwał uprzedniego opiekuna do jego odbioru , a po dwóch, jeśli tego nie mógł uczynić. Natomiast jeśli zwierzę trafiło zgodnie z ww. ustawą o rzeczach znalezionych – do starosty — który może do tego wyznaczyć odpowiednie schronisko dla zwierząt — to znalazca może stać się jego prawnym opiekunem w określonym przez organ terminie.

W przypadku kiedy zwierzę zostało porzucone przez poprzedniego opiekuna dochodzi do tzw. wyzbycia się jego własności. Kiedy ktoś je znajduje dochodzi do objęcia go przez znalazcę, zgodnie z art. 181 kc. Omawiając podstawowe zagadnienia prawa własności nad zwierzętami, warto wspomnieć o  odpowiedzialności właściciela za szkody wyrządzone przez jego zwierzę.  Istnieje  możli­wość  przerzucenia tej odpowiedzialności i obowiązku wynagro­dzenia szkody na Zakład Ubezpieczeń na podstawie umowy ubez­pieczeniowej.

Na gruncie przepisów prawa karnego  zwierzę może być przedmiotem kradzieży, przy­właszczenia, a bezprawne zabicie lub wyrządzenie krzywdy zwierzęciu za­grożone jest karą więzienia do lat 2. Sprawca powinien wynagrodzić opiekunowi stratę wyrządzoną mu przez zabicie lub wyrządzenie krzywdy zwierzęciu. Należy także mieć na uwadze fakt, że nie należy kupować zwierząt od osób nieznanych, gdyż nabywca narażony być może na sankcje karne za nieumyślne lub umyślne paserstwo. Przy sprzedaży zwierząt należy dokładnie omówić oprócz ceny także właściwości, za które sprzedawca ma odpowiadać. O ujawnieniu się wady u zwierzęcia, mowa tu najczęściej o zwierzętach pochodzących z hodowli, należy zawiadomić bezzwłocznie sprzedawcę z oświadczeniem czy kupujący odstępuje od umowy, czy też żąda obniżenia ceny. Termin do dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi za wady zwierząt wynosi sześć tygodni (chyba że sprzedawca wadę podstępnie zataił).