Przedawnienie należności z tytułu składek ZUS

Zgodnie z art.  24 ust. 4 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 25.09.2017 r. należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6 tegoż artykułu .      

 Co do zasady przez dzień wymagalności składek należy rozumieć dzień będący terminem ich zapłaty. Wyjątkiem jest sytuacja, w której składki wynikają z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej lub następcy prawnego. Przy takich należnościach okres ich przedawnienia liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja została wydana.

Warto jednak pamiętać o zmianie przepisów, która nastąpiła 1 stycznia 2012 r. Do końca 2011 roku obowiązywał okres przedawnienia składek ZUS , który wynosił   10 lat. Tak długi okres przedawnienia został wprowadzony w roku 2003 (przed tą datą okres przedawnienia składek również wynosił 5 lat). Od 1 stycznia 2012 roku okres przedawnienia ponownie wynosi 5 lat licząc od dnia, w którym składki stały się wymagalne.

W nowych przepisach znalazło się jednak pewne zastrzeżenie . Otóż jeśli składki stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2012 r., to nowy 5-letni bieg przedawnienia i tak zaczyna się dopiero od dnia 1 stycznia 2012 r. Wyjątek stanowi sytuacja w której składki wymagalne przed dniem 1 stycznia 2012 r., zgodnie ze starym 10-letnim biegiem przedawnienia, przedawniłyby się wcześniej. W takiej sytuacji, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu, a nie zgodnie z nowymi przepisami.

Przykładowo

1.Składki ZUS stały się wymagalne 15 marca 2012 r.

W takim przypadku zastosowanie mają nowe przepisy. Składki przedawnią się po 5 latach od dnia 15 marca 2012 r., czyli w dniu 15 marca 2017 r.

2. Składki ZUS stały się wymagalne 15 marca 2008 r.

Zgodnie ze starym biegiem przedawnienia, składki przedawniłyby się po 10 latach od dnia 15 marca 2008 r., czyli w dniu 15 marca  2018 r.

Zgodnie z nowym biegiem przedawnienia, składki przedawniłyby się po 5 latach, ale od dnia 1 stycznia 2012 r., czyli w dniu 1 stycznia 2017 r.

Z tych dwóch terminów, wcześniejszym jest ten drugi. Składki ZUS faktycznie przedawnią się więc 1 stycznia 2017 r.

3. Składki stały się wymagalne 15 marca 2004 r.

Zgodnie z nowym biegiem przedawnienia, składki przedawniłyby się po 5 latach od dnia 1 stycznia 2012 r., czyli w dniu 1 stycznia 2017 r.

Zgodnie ze starym biegiem przedawnienia, składki przedawniłyby się po 10 latach od dnia 15 marca 2004 r., czyli w dniu 15 marca 2014 r.

W takim przypadku terminem wcześniejszym jest termin 10-letni. Składki ZUS faktycznie przedawnią się więc z dniem 15 marca 2014 r.

Należy jednak pamiętać, że  sam upływ określonego przepisami czasu nie przesądza o tym, że do przedawnienia roszczenia doszło. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje wiele sytuacji, które powodują przerwanie lub zawieszenie biegu terminu przedawnienia.

Przerwanie przedawnienia powoduje, że z chwilą zaistnienia określonego zdarzenia, przedawnienie przestaje biec i ulega zakończeniu. Następnie po nastaniu kolejnego określonego zdarzenia, przedawnienie biegnie od nowa, w pełnej długości.

Bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości . Po przerwaniu bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub jego umorzeniu .

Zawieszenie biegu przedawnienia polega na tym, że bieg przedawnienia nie rozpoczyna się przez pewien okres. Jeżeli natomiast bieg ten już się rozpoczął, w takim wypadku danego okresu nie wlicza się do tego terminu.

• Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia zawarcia umowy o odroczenie terminu płatności do dnia terminu płatności odroczonej należności z tytułu składek lub ostatniej raty.
• Bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony , do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.
• Bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd . Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata.
• W przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna.
• Bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia , nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy.

W prawie ubezpieczeń społecznych przedawnienie należności ze składek powoduje całkowite wygaśnięcie zobowiązania wobec ZUS.

Natomiast należy pamiętać , iż nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone  hipoteką lub zastawem , jednak po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia. ( art. 24 ust. 5 Ustawy o ubezpieczeniach społecznych )