Kiedy dostaję do sprawdzenia lub napisania umowę, jedną z podstawowych rzeczy, na którą zwracam uwagę jest przeniesienie majątkowych praw autorskich. W umowie powinien znaleźć się paragraf poruszający tę kwestię. Oczywiście nie w każdej, ale jeżeli mamy do czynienia z umowami o dzieło, zlecenia czy dostawy, najprawdopodobniej takie postanowienie się znajdzie.

Prawa autorskie

Możemy wyróźnić majątkowe prawa autorskie oraz osobiste prawa autorskie. Niektórzy nie widzą różnicy między nimi i żądają przeniesienia w umowie obu. Spotkałem się kiedyś z regulaminem konkursu plastycznego, z którego wynikało m.in., że dzieci mają stworzyć plakat oraz przenieść "wszsytkie prawa autorskie (osobiste i majątkow) na organizatorów konkursu".

Nawet jeżeli dzieci wyraziły zgodę (a raczej ich rodzice) na udział w konkursie, to nie było możliwości, aby skutecznie przeniesie osobiste prawa autorskie na organizatorów konkursu.

Osobiste prawa autorskie

Autorowi działa (np. obrazu, piosenki, rzeźby) przysługują osobiste prawa autorskie. Nie ma prawnej możliwości zrzeczenia się ich. Nie można ich przenieść. Jeżeli w umowie znajdzie się postanowienie, z którego będzie wynikało, że twórca przenosi osobiste prawa autorskie na zamawiajacego, to jest to nieważne.

Osobiste prawa autorskie są:

1. niezbywalne,
2. bezterminowe,
3. niedziedziczne.

Niezbywalność oznacza, że nie można ich przenieść na nikogo innego; są one przypisane do autora. Ma on prawo żądać, żeby dzieło było podpisywane jego imieniem i nazwiskiem, ale także może zażądać, żeby nie wskazywano kto je stworzył. To prawo należy do autora.

Bezterminowość oznacza, że osobiste prawa autorskie nie są ograniczone w czasie. Trwają i nie znikają. Nikt nagle nie wymaże autra "Potopu" czy "Zbrodni i Kary" z kart historii i nie przypisze autorstwa tych dzieł komu innemu (przynajmniej nie powinien).

Ostatnią wymieniona cechą jest niedziedziczność Osobistych praw autorskich nie można odziedziczyć. Syn zmarłego artysty nie będzie mógł podpisywać się pod dziełami ojca - nie ma takiej możliwości (legalnej).

Majątkowe prawa autorskie

Jeżeli chodzi o majątkowe prawa autorskie, to sprawy mają się inaczej.

Przeniesienie majątkowych praw autorskich w umowie jest możliwe. Jeżeli zamawiamy obraz lub teledysk promujacy naszą działalność (czy też logo), to powinniśmy postarać się o przeniesienie majątkowych praw autorskich w umowie.

Osoba, której przysługują majątkowe prawa autorskie do dzieła będzie miała prawo nim rozporządzać, np. wystawiać na pokazach, umieszczać w Internecie, na wizytówkach itp. To ona będzie mogła decydować co z nim zrobić i w jaki sposób. Oczywiście, należy o to zadbać w umowie.

Osoba, której przysługują majątkowe prawa autorskie, ma prawo żądania wynagrodzenia za udostępnienie dzieła np. na pokazach lub wystawach.

Ale uwaga!

Majątkowe prawa autorskie są ograniczone w czasie. Trwają one przez całe życie artysty (twórcy) oraz przez 70 lat od jego śmierci.

Przeniesienie majątkowych praw autorskich

Warto zadbać o to, aby w umowie znalazło się postanowienie o przeniesieniu majątkowych praw autorskich. Jako zamawiający macie prawo żądać, żeby do takiego przeniesienia doszło. Jest to w Waszym interesie. Lepiej mieć swobodę w dysponowaniu dziełem w przyszłości.

Za stworenie np. loga płacicie wynagrodzenie twórcy (grafikowi), ale nie oznacza to, że już macie majątkowe prawa autorskie w kieszeni. Zadbajcie o to, żeby dosło do przeniesienia ich w umowie. Możecie zaznaczyć, że samo przeniesienie majątkowych praw autorskich jest już bezpłatne (grafik dostał odpowiednie wynagrodzenie za stworzenie loga).

Podsumowanie

Pamiętajcie o tym, żeby w umowie znalały się odpowiednie postanowienia odnoszące się do praw autorskich.

Rozróżniajcie osobiste prawa autorskie od majątkowych - to dzięki przeniesieniu na Was majątkowych praw autorskich będziecie mogli żądać wynagrodzenia np. za pokazywanie obrazu na wystawie lub za samą sprzedaż obrazu.

Zapamiętajcie, że osobistych praw autorskich nie da się przenieść.

Jeżeli macie pytania zapraszam do kontaktu mailowe m.kozlowski@ewslegal.pl

Prowadzę dwa blogi:

https://prawnieomedycynie.pl/

https://ewslegalblog.pl/