Rekompensata za opóźnienia w zapłacie pomiędzy przedsiębiorcami. Czego można żądać od spóźnialskiego dłużnika?

Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest zadaniem prostym. Przedsiębiorca musi codziennie podejmować nowe wyzwania oraz liczyć się z ryzykiem wiążącym się z uczestnictwem w transakcjach handlowych. Niezwykle ważnym jest utrzymanie płynności finansowej, czyli zdolności przedsiębiorcy do spłacania bieżących zobowiązań oraz do dokonywania zakupów wszelkiego rodzaju towarów i usług. Od płynności finansowej zależy czy w terminie wypłacane jest wynagrodzenie pracownikom, zobowiązania dostawcom za dobra i usługi oraz czy przedsiębiorca jest w stanie dokonać zakupów dóbr i usług, kiedy są one potrzebne do zaspokojenia własnych potrzeb. Jeżeli przedsiębiorca utraci płynność finansową, a co za tym idzie, nie jest w stanie opłacać ciążących na nim zobowiązań finansowym, staje przed widmem ogłoszenia upadłości. Bardzo często utrata płynności finansowej wiąże się z opóźnieniem w zapłaci należności przez kontrahentów przedsiębiorcy, będących innymi przedsiębiorcami. Problem ten został dostrzeżony przez prawodawcę zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym. Ustawodawca wprowadził wiele regulacji mających zapobiegać, tak zwanym, zatorom płatniczym. Jednym ze sposobów dyscyplinowania dłużników, będących przedsiębiorcami, jest nałożenie na nich obowiązku zapłaty rekompensaty za koszty dochodzenia należności.

Rekompensata za koszty dochodzenia należności – co to takiego i kiedy przysługuje?

Rekompensata za koszty dochodzenia należności, to suma pieniężna jakiej przedsiębiorca – wierzyciel, może się domagać od przedsiębiorcy – dłużnika, za to że ten opóźnia się w zapłacie zobowiązania wynikłego z transakcji handlowej [1] .  Rekompensata przysługuje obok odsetek jakich przedsiębiorca – wierzyciel, może żądać za każdy dzień opóźnienia w uregulowaniu zobowiązania. Przedsiębiorca wierzyciel, nabywając prawo do odsetek, nabywa jednocześnie prawo do rekompensaty. Aby nabyć prawo do tych świadczeń, muszą zostać spełnione dwa warunki. Po pierwsze, wierzyciel spełnił swoje świadczenie. Po drugie, wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie [2] .

Wysokość rekompensaty stanowi równowartość [3] :

1) 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;

2) 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;

3) 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.

Przykład: Szymon prowadzi firmę transportową, natomiast Kamil prowadzi firmę spedycyjną. Kamil zlecił Szymonowi przewóz towaru na trasie Gdańsk – Poznań. Strony umówiły się, że Kamil zapłaci Szymonowi za wykonane zlecenie w ciągu 30 dni od doręczenia towaru do Poznania. Szymon dostarczył towar do Poznania dnia 2 marca 2020 roku i tego samego dnia doręczył Kamilowi fakturę VAT opiewająca na kwotę 6000 zł, z terminem płatności odroczonym na 30 dni, to jest do dnia 2 kwietnia 2020 roku. Kamil opóźnił się z zapłatą faktury VAT o 4 dni i zapłacił Szymonowi 6000 zł wraz z odsetkami za opóźnienie dopiero 6 kwietnia 2020 roku. Ponieważ Szymon wywiązał się ze swojej części umowy, oraz Kamil nie dotrzymał umówionego terminu zapłaty, Szymon może domagać się, aby Kamil zapłacił mu rekompensatę w wysokości równowartości kwoty 70 Euro. Nie ma znaczenia, że opóźnienie w zapłacie było niewielkie i że Kamil zapłacił Szymonowi odsetki za opóźnienie.

Czy przedsiębiorca musi ponieść koszty dochodzenia należności aby uzyskać rekompensatę?

Warto pamiętać, że mimo iż wyżej wymieniona kwota nazywa się „rekompensata za koszty dochodzenia należności”, to jej faktycznym celem nie jest rekompensata wierzycielowi kosztów jakie poniósł on w związku z dochodzeniem należności odnoszących się do konkretnej transakcji, lecz skłonienie dłużnika do zapłaty w terminach określonych w umowie [4] , jeśli strony nie umówiły się co do terminu płatności. Rekompensata ma służyć zwalczaniu opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, a co za tym idzie, nie jest związana z koniecznością wykazywania, że wierzyciel poniósł szkodę i że niewykonanie świadczenia w terminie było spowodowane okolicznościami, za które dłużnik ponosił odpowiedzialność. W konsekwencji rekompensaty można żądać, nawet jeżeli wierzyciel nie poniósł żadnych kosztów związanych z dochodzeniem należności [5] . Rekompensata to środek dyscyplinujący dłużników, służący zapobieganiu opóźnieniom w płatnościach oraz zatorom płatniczym.

Kończąc te krótkie rozważania, pragnę Was już teraz zaprosić do lektury naszych kolejnych artykułów. Ponadto, w przypadku wątpliwości lub potrzeby pomocy w rozwiązaniu Waszego problemu związanego z uzyskaniem rekompensaty za koszty dochodzenia należności, zapraszam do kancelarii.

[1] Zgodnie z art. 4 pkt 1 Ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych,
transakcja handlowa – oznacza umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony (przedsiębiorcy) zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.

[2] Art. 10 Ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych,
transakcja handlowa

[3] Równowartość kwoty rekompensaty,  jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.

[4] Jeżeli strony nie umówiły się na konkretny termin zapłaty, obowiązywać będą terminy określone w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych,
transakcja handlowa

[5] Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 roku, sygn. akt: III CZP 94/15