Restrukturyzacja – układ częściowy

Statystki wskazują na wzrost popularności postępowań restrukturyzacyjnych otwartych w celu zawarcia układu częściowego. Układ częściowy polega na uregulowaniu tylko najważniejszych wierzytelności (czyli tych, których restrukturyzacja ma zasadniczy wpływ na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa dłużnika), żeby maksymalnie uprościć i skrócić proces negocjacji z wierzycielami. Układ częściowy może być przyjęty i zatwierdzony wyłącznie w dwóch rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych, a mianowicie w przyśpieszonym postępowaniu układowym oraz w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Zdecydowanie najczęściej układ częściowy jest zawierany w przyśpieszonym postępowaniu układowym, który daje szereg możliwości uzyskania zabezpieczenia dłużnika przez okres postępowania restrukturyzacyjnego. To dłużnik wskazuje, które wierzytelności chce objąć układem i co do zasady pozostali wierzyciele nie powinni w tym procesie przeszkadzać. Nie można zapomnieć, że wyodrębnienie wierzycieli objętych układem częściowym odbywa się w oparciu o obiektywne, jednoznaczne i uzasadnione ekonomicznie kryteria dotyczące stosunków prawnych wiążących wierzycieli z dłużnikiem, z których wynikają zobowiązania objęte propozycjami układowymi. Określenie tych kryteriów, które ma na celu pominięcie wierzyciela przeciwnego zawarciu układu częściowego, jest niedopuszczalne. Nie można zapomnieć, że propozycje układowe nie mogą przewidywać dla wierzycieli objętych układem częściowym korzyści, które zmniejszają możliwość zaspokojenia wierzytelności nieobjętych układem.

Zgodnie z art. 180 ust. 4 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne („ Ustawa ”), wierzytelnościami objętymi układem częściowym mogą być w szczególności wierzytelności:

1. z tytułu finansowania działalności dłużnika przez udzielone kredyty, pożyczki i inne podobne instrumenty;
2. z tytułu umów o zasadniczym znaczeniu dla funkcjonowania przedsiębiorstwa dłużnika, w szczególności z tytułu dostawy najważniejszych materiałów lub umów leasingu majątku niezbędnego dla działalności prowadzonej przez dłużnika;
3. zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską na przedmiotach i prawach niezbędnych do prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika;
4. największe określone według sumy.

Kryteria, którymi dłużnik posługuje się określając grupę wierzytelności objętych układem częściowym podlegają kontroli sądu restrukturyzacyjnego. Co ciekawe, zakres układu częściowego ma charakter przedmiotowy, a zatem układ częściowy nie powinien obejmować wierzycieli, a konkretne wierzytelności. W związku z tym możliwa jest sytuacja, gdy wierzyciel będzie objęty układem jedynie w zakresie części wierzytelności przysługujących mu wobec dłużnika. 

Artykuł 186 Ustawy stanowi, że układ częściowy zostaje przyjęty, jeżeli większość wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie dwie trzecie sumy wierzytelności przysługującej wierzycielom objętym układem częściowym i uprawnionym do głosowania, głosowała za przyjęciem układu częściowego. Układ częściowy obejmuje wierzycieli, którzy spełniają kryteria wyodrębnienia wierzycieli i zostali umieszczeni w spisie wierzytelności lub stawili się na zgromadzeniu wierzycieli, przedkładając sędziemu-komisarzowi tytuł egzekucyjny lub zostali dopuszczeni do udziału w zgromadzeniu na podstawie art. 107 ust. 3 Ustawy (czyli za zgodą sędziego-komisarza). W postanowieniu o zatwierdzeniu układu sąd wskazuje wierzycieli objętych układem częściowym. Na postanowienie to uprawnionym wierzycielom przysługuje prawo wniesienia zażalenia.  

Postępowanie w celu zawarcia układ częściowego stanowi bardzo atrakcyjny instrument dla dłużników, których sytuacja finansowa jest uzależniona jedynie od niektórych wierzycieli. Najczęściej, za zbędną i zbyt kosztowną należy uznać restrukturyzację ogółu zobowiązań dłużnika.