Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną

Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną to wyjątkowa instytucja na gruncie prawa rodzinnego, która pozwala na orzeczenie rozdzielności z datą przed wytoczeniem powództwa. Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną ma na celu ochronę interesów rodziny przed nieodpowiedzialnymi zachowaniem drugiego małżonka, takimi jak zaciąganie i niespłacanie zobowiązań, bezmyślnym trwonieniem czy niszczeniem majątku, a także skutkami finansowymi uzależniania od alkoholu, narkotyków czy hazardu. Zwykle udaje się uzyskać takie orzeczenie wtedy, gdy małżonkowie przez dłuższy okres żyli w faktycznej separacji. Aby można było wnieść o rozdzielność majątkową, musi zaistnieć ważny powód. Przez ważne powody należy rozumieć takie okoliczności, które sprawiają, że w konkretnej sytuacji wspólność majątkowa nie służy ani dobru drugiego z małżonków, ani też dobru założonej przez nich rodziny. Najczęściej występujące w praktyce to alkoholizm oraz trwonienie wspólnego majątku przez jednego z małżonków np. na skutek uzależnienia od gier hazardowych. Za ważny powód nie zostanie uznana okoliczność niezawiniona lub też niezależna od woli małżonka, jak np. długotrwała choroba.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym (zobacz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 roku, sygnatura akt II CSK 371/08).

Ważne powody, na które małżonkowie powołują się w pozwie, należy odpowiednio udowodnić poprzez złożenie dokumentów bądź przesłuchanie świadków. Sądem właściwym do rozpoznania powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej jest sąd rejonowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze stale przebywa. Jeśli nie można na tej podstawie określić właściwego sądu rejonowego, to pozew należy skierować do sądu miejsca zamieszkania strony pozwanej. Gdy w dalszym ciągu nie uda się określić właściwego sądu, to w ostateczności pozew należy wnieść do sądu miejsca zamieszkania powoda. Opłata od pozwu wynosi 200 złotych.

Poza małżonkami, uprawnionym do wniesienia pozwu jest wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Powództwo na rzecz jednego z małżonków może wytoczyć również prokurator.

Sąd nie potrzebuje zgody pozwanego małżonka na orzeczenie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.  Wydanie orzeczenia nie może jednak nastąpić z pokrzywdzeniem wierzycieli zadłużonego małżonka. Zdarza się bowiem, że małżonkowie chcą ustanowić rozdzielność majątkową z datą wsteczną wyłącznie po to, aby uniknąć egzekucji długów.

Małgorzata Łukasik

radca prawny