Rozwód – od czego zacząć?

Rozwiązać małżeństwo w polskim systemie prawnym może wyłącznie sąd. Nie można w tej kwestii się porozumieć przed notariuszem ani ugodzić przed mediatorem. Postępowanie zaczyna się przez złożenie pisma we właściwym dla ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków sądzie okręgowym. Ta zasada dotyczy sytuacji, gdy jeden z małżonków nadal mieszka w okręgu sądu właściwego dla ich wspólnego zamieszkiwania. Jeśli oboje małżonkowie mieszkają poza właściwością sądu okręgowego, dla ich wspólnego adresu zamieszkania – sądem właściwym będzie sąd miejsca zamieszkania pozwanego, czyli tego który nie występuje o rozwód.

Co to oznacza miejsce zamieszkania, czy zawsze będzie to adres zameldowania?

Miejsce zamieszkania to miejscowość, w której dana osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. W pozwie warto wskazać, na jakiej podstawie wybrano ten a nie inny sąd. Jednocześnie złożenie w innym sądzie wydłuży całe postępowanie bowiem sąd uzna się niewłaściwym w sprawie i przekaże sądowi właściwemu co może trwać kilka miesięcy. W sytuacji gdy jesteśmy zdecydowani na rozwód warto zatem zainicjować postępowanie we właściwym sądzie.

W piśmie początkowym, który nazywany jest pozwem, wskazujemy oznaczenie stron z podaniem adresów aktualnych i numerów PESEL oraz te okoliczności, które uznajemy za stosowne z uwagi na nasza sytuację. Czy chcemy rozwodu z orzekaniem o winie czy bez orzekania, dlaczego chcemy rozwodu, jakie mamy, na powołane okoliczności, dowody, czy mamy wspólne dziecko/dzieci czy też nie. Jeśli w małżeństwie są dzieci należy określić, w jaki sposób rodzice będą dzielić opiekę nad dziećmi. Pozew może zostać napisany przez każdą osobę, nie ma przymusu adwokackiego. Jednak im bardziej sprawa skomplikowana,  brak porozumienia między małżonkami co do opieki nad dziećmi, tym zdecydowanie korzystniej zgłosić się do profesjonalisty.

Z kwestii istotnych warto wskazać, iż pozew musi być opłacony. Brak opłaty powoduje, że sprawie nie można nadać biegu. Obecnie  opłata wynosi 600 zł i wpłacana jest na konto sądu, do którego składa się pozew. Do pozwu należy również dołączyć odpis skrócony aktu małżeństwa i akty urodzenia dzieci jeśli dzieci w związku są. W odniesieniu do samej treści pozwu,  ważnym elementem tego pisma, jest opisanie czy między małżonkami wystąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, wskazanie czasu w jakim ta okoliczność wystąpiła, a także powołanie dowodów na potwierdzenie tych faktów. Następnie istotne jest wskazanie, czy któryś z małżonków jest odpowiedzialny za ten rozkład pożycia i w tym miejscu należy wskazać to co wielokrotnie pojawia się w ścisłym związku z rozwodem , czyli jaki to będzie rozwód czy z orzekaniem winy a może jednak bez.

Czym zatem różni się rozwód z orzekaniem o winie od tego bez orzekania?

Przepisy dotyczące rozwodu nie definiują pojęcia winy, posługujemy się tu ogólnym cywilistycznym terminem,  rozumianym jako naruszenie normy postępowania, czyli obowiązków małżeńskich. Obowiązki wskazane w prawie rodzinnym mają charakter bezwzględny i nie mogą być przez małżonków zmieniane. Sąd w toku postępowania bada, który z małżonków jest za rozpad związku odpowiedzialny, chyba że zgodnie małżonkowie wniosą, by sąd zaniechał orzekania o winie.

Oczywiście w przypadku wystąpienia o rozwód z orzeczeniem winy jednego z małżonków, postępowanie trwa znacznie dłużej, bowiem wymaga ustalenia przez sąd okoliczności, czyli wysłuchania świadków, zapoznania się z materiałami, które w pozwie i dalszej korespondencji zostaną przedstawione jako potwierdzające winę. Mogą wystąpić również być bardzo wyjątkowe sytuacje, w których zupełność i trwałość rozkładu pożycia, zawiniona przez jedno z małżonków, jest tak «głęboka», że zachowanie się drugiego z nich – które w innych okolicznościach mogłoby uchodzić za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia – nie może być za taką uznane.

I czy zawsze sąd orzeknie rozwód czy może się zdarzyć, że rozwodu jednak nie orzeknie pomimo rozkładu pożycia?

Możliwe jest również, że pomimo wystąpienia trwałego i zupełnego ustania pożycia sąd nie orzeknie rozwodu jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub jeżeli żąda rozwodu małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, a drugi małżonek odmawia zgody na rozwód i odmowa ta nie jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Co jeszcze o rozwodach warto wiedzieć? że w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd rozstrzyga także o sposobie korzystania z mieszkania należącego do małżonków. Na wniosek stron może również orzec o podziale majątku wspólnego małżonków jeśli to nie spowoduje nadmiernej zwłoki.