Skarga pauliańska jako narzędzie ochrony interesów wierzyciela

Skarga pauliańska jako narzędzie ochrony interesów wierzyciela

 

Wyobraź sobie taką sytuację – pożyczyłeś komuś 50.000 zł. Twój dłużnik nie zwrócił Ci pożyczonej kwoty. W postępowaniu sądowym uzyskałeś orzeczenie, na podstawie którego pożyczkobiorca ma Tobie zwrócić wskazaną wyżej sumę. Egzekucja okaże się bezskuteczna. Poweźmiesz jednak wiadomość, że Twój dłużnik darował swojej żonie mieszkanie, które wchodziło w jego majątek osobisty.

Jeśli tak by się stało, masz możliwość obrony przed takim aktem darowizny i możesz uzyskać możliwość egzekwowania z tego darowanego majątku. Wszystko dzięki instytucji skargi pauliańskiej. To właśnie jej poświęcę dzisiejszy artykuł.

Zgodnie z art. 527 § 1 KC, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. § 2 tego przepisu stanowi, że czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Nie ma przy tym wątpliwości, że dłużnik darując prawo własności nieruchomości, stał się niewypłacalny w stopniu wyższym, gdyż zawierając umowę darowizny wyzbył się najcenniejszych składników swojego majątku.        

            Stosownie do treści § 3 tego przepisu, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Należy więc stwierdzić, że pozwana jako żona dłużnika objęta jest tym domniemaniem,

            Ponadto art 528 KC stanowi, że jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie , wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Przeniesienie prawa własności nieruchomości w przedmiotowej sprawie miało miejsce w drodze darowizny, stąd też przywołany przepis należy zastosować w niniejszym postępowaniu.

            Artykuł 529 KC wskazuje, że jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny. Dłużnik wiedział, że przeciwko niemu toczone są postępowania sądowe mające na celu odzyskanie kwot z tytułu udzielonej pożyczki, a umowa darowizny została zawarta już po wydaniu nakazów zapłaty przeciwko dłużnikowi.

            Dłużnik jest niewypłacalny, gdy cały jego majątek nie wystarcza na pokrycie długów. Stan niewypłacalności występuje również wtedy, gdy egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie prowadzi do zaspokojenia wierzyciela.

W sytuacji, gdy bezpłatne korzyści przypadają osobom bliskim dłużnika, należy zastosować wyłącznie art. 528 KC jako przepis dalej idący, z pominięciem domniemań wynikających z art. 527 § 3 i 4 KC (Komentarz do art. 528 kodeksu cywilnego, A. Rzetecka-Gil, Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX 2011). Przepis art. 528 KC. statuuje surowsze przesłanki uznania czynności za bezskuteczną, niż czyni to § 3 art. 527 KC. Jeżeli zatem ten drugi z wymienionych przepisów dostatecznie pewnie usprawiedliwia żądanie strony powodowej, tj. odwoływanie się do pierwszego z nich jest bezprzedmiotowe.

W sprawie ze skargi pauliańskiej pozywamy osobę, która przyjęła do swojego majątku korzyść (nie dłużnika !).

Kiedy otrzymamy już wyrok uznający daną czynność za bezskuteczną, możemy przystąpić do egzekucji z niej i odzyskać swoje pieniądze.

Przenosząc te rozważania na podany na wstępie przykład:

  • Pozwaną w naszej sprawie jest żona dłużnika
  • Wskazujemy całą kwotę, której dłużnik nie spłacił (należność główna, odsetki, koszty sądowe itp.)
  • Wskazujemy czynność, którą skarżymy (umowę darowizny)
  • Po uzyskaniu wyroku egzekwujemy z danego mienia (w tym przypadku mieszkania), pomimo że pozostaje ono własnością żony dłużnika

 

Podstawa prawna: art. 527-534 ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 2244)

 

 

Przemysław Piątek, radca prawny

tel.: 792-262-264

www.radcapiatek.pl