System dozoru elektronicznego po nowelizacji w 2020 r.

System dozoru elektronicznego oznacza rozwiązanie prawne pozwalające na odbywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Dzięki niemu skazani mają możliwość wykonywania jej w domu, przy użyciu środków technicznych (nadajnika potocznie nazywanego bransoletką).

W związku z zaistnieniem stanu epidemii koronawirusa Covid-19 oraz wejściem w życie w dniu 31 marca 2020 roku tzw. specustawy, zmieniona została część przepisów w zakresie możliwości zastosowania dozoru elektronicznego.

Główną zmianą wprowadzoną specustawą jest możliwość zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego skazanemu, wobec którego orzeczona została kara nieprzekraczająca 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Stanowi to „wydłużenie” okresu kary, która umożliwia wykonanie jej w warunkach domowych. Wcześniej nie mogła ona przekraczać 1 roku.

Zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wydaje sąd penitencjarny (sąd okręgowy), w którego okręgu skazany przebywa.

Jakie są warunki ubiegania się do dozór elektroniczny?
• kara orzeczona wobec skazanego nie może przekraczać 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności (18 miesięcy);
• nie zachodzą warunki z art. 64 § 2 k.k., czyli tzw. recydywa wielokrotna;
• orzeczenie kary w SDE będzie wystarczające dla osiągnięcia celów kary;
• skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
• osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły na to zgodę;
• odbywaniu kary w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne.

Jak uzyskać zgodę sądu na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego?
Jeżeli długość orzeczonej kary nie przekracza 18 miesięcy pozbawienia wolności, skazany musi następnie wskazać miejsce wykonywania jej (konkretny adres). Do wniosku należy załączyć zgodę wszystkich pełnoletnich osób współzamieszkujących z nim. W dalszej kolejności sprawdzane zostają warunki techniczne w domu bądź mieszkaniu i w tym celu dokonuje się jego odpowiednich pomiarów.
Nie należy jednak zapominać, iż nawet w przypadku spełnienia ww. przesłanek, sąd może odmówić udzielenia zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego. Będzie to najczęściej miało miejsce, gdy uzna on że cele kary nie zostaną w ten sposób osiągnięte.
Co do zasady, Sąd penitencjarny wydaje w tym zakresie postanowienie w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku.

Po uzyskaniu zezwolenia na odbywanie kary w warunkach domowych, ustala się konkretne dni i godziny, w których skazany może przebywać poza miejscem zamieszkania, np. w czasie wykonywania pracy, robienia zakupów, czy opieki nad członkiem rodziny.

W razie naruszenia postanowienia sądu (niezastosowania się do ustalonych godzin, w których sąd zezwolił skazanemu na opuszczenie miejsca wykonywania karu), Centrum Monitorowania zostaje niezwłocznie powiadomione, o czym następnie informowany jest sąd oraz kurator.

Czy w systemie dozoru elektronicznego możliwe jest warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbywanej kary?
W przypadku odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego istnieje możliwość warunkowego przedterminowego zwolnienia.
Nie jest ono jednak dopuszczalne wobec skazanych odbywających w SDE zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.