Testament ustny – kiedy będzie ważny i skuteczny?

Testament ustny to testament szczególny. Dopuszczalność sporządzenia testamentu ustnego przewiduje art.952 k.c., z którego wynika, że jego sporządzenie jest uzależnione od zajścia konkretnych przesłanek:

1. obawy rychłej śmierci, która zachodzi, gdy świadomość spadkodawcy rychłego nadejścia zgonu wynika z istnienia rzeczywiście istniejących zagrożeń (zob. I CSK 37/10, postanowienie SN – Izba Cywilna z dnia 3.12.10r.), inaczej mówiąc, gdy poczucie testatora o rychliwym zgonie, oparte jest na rzeczywistych zdarzeniach, zagrażających bezpośrednio życiu co oznacza, że subiektywnie odczuwany strach czy lęk nie będzie uzasadniał zajścia obawy rychłej śmierci

albo

1. wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, za takie uznawane są klęski żywiołowe czy daleko idące w skutkach awarie dezorganizujące życie społeczności.

Każda z w/w przesłanek może wystąpić niezależnie od siebie.

Samo sporządzenie testamentu ustnego polega na wyraźnym ustnym oświadczeniu swojej woli spadkodawcy w przedmiocie rozrządzeń majątkowych w obecności trzech świadków. Wobec tak sformułowanego przepisu wątpliwości może budzić możliwość sporządzenia testamentu ustnego przez osoby niemówiące a posługujące się językiem migowym czy tylko gestami i innymi znakami. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dn. 14.01.1982r. (III CRN 169/81) wskazał, że testament ustny mogą sporządzać również osoby głuche, nieme i głuchonieme, jeżeli mają pełną zdolność do czynności prawnych. Warunkiem ważności takiego testamentu jest wykazanie, że spadkodawca miał wolę testowania w tej formie i oświadczył swą wolę w sposób dostateczny . Należy jednak pamiętać, że warunkiem skuteczności tak złożonego oświadczenia jest możliwość zrozumienia woli spadkodawcy przez świadków.

Aby stwierdzić treść sporządzonego ustanego testamentu trzeba skorzystać z jednego z dwóch ustawowych sposobów.

Pierwszy z nich polega na spisaniu przez jednego ze świadków albo osobę trzecią złożonego przez spadkodawcę oświadczenia, w którym wskazane zostanie miejsce, data złożenia oświadczenia oraz miejsce i data sporządzenia tego pisma. Pismo to musi zostać podpisane przez spadkodawcę i trzech świadków albo przez wszystkich świadków. Należy jednak pamiętać, że stwierdzenie w ten sposób treści testamentu ustnego musi nastąpić przed upływem roku od jego złożenia.

Drugi sposób polega stwierdzeniu treści testamentu ustnego przez zgodne zeznania trzech świadków przed sądem. W takim przypadku, gdy przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka na trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków. Sądowy sposób sporządzenia testamentu ustnego jest dopuszczalny tylko w przypadku, gdy nie doszło do jego stwierdzenia w pierwszej formie tj. poprzez sporządzenie pisma przez jednego ze świadków lub osobę trzecią. Nadto jest on możliwy jedynie po śmierci spadkodawcy i jest ograniczone terminem sześciomiesięcznym liczonym od dnia otwarcia spadku.

Każdorazowo należy pamiętać, że zgodnie z art. 955 k.c. testament szczególny (m.in. ustny) traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego , chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.

źródło: http://www.kancelaria-adwokacka.katowice.pl/2015/09/21/testament-ustny-kiedy-bedzie-wazny-i-skuteczny/