Uprawnienia konsumentów w przypadku zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość. Prawo odstąpienia od umowy.

 

Uprawnienia konsumentów w przypadku zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość.

Z pewnością część z nas spotkała się z zaproszeniem na bezpłatną prezentację produktów, często związanych z modnym tzw. zdrowym trybem życia. W asortymencie pojawiają się zwykle: garnki i patelnie, które pozwalają przyrządzać potrawy bez użycia tłuszczu, antyalergiczne kołdry, lecznicze maty i masażery. Często dla każdej osoby uczestniczącej w prezentacji przewidziany jest upominek.  Pokazy odbywają się w restauracjach, hotelach, czasami nawet – klubach emeryta. Dlaczego? Ponieważ głównymi adresatami takich zaproszeń są osoby starsze. Organizatorzy wybierają tę grupę licząc na zainteresowanie zdrowiem odbiorców (bo im szczególnie doskwiera), poczucie obowiązku dokonania zakupu (skoro dostałem wartościowy prezent, powinienem/ powinnam coś kupić), a także, niestety, nieznajomość przepisów prawa i uprawnień przysługujących konsumentowi w przypadku zakupu rzeczy poza lokalem przedsiębiorstwa.

Co zatem zrobić w przypadku zawarcia, pod wpływem impulsu, umowy sprzedaży na pokazie czy prezentacji, gdy okaże się, że rzecz nie spełnia naszych oczekiwań? Co gdy okaże się, że masażer nie jest panaceum na wszystkie dolegliwości, a garnki, wprawdzie rzeczywiście dobre, ale na Allegro można było je kupić o połowę taniej? Co więcej, za jakiś czas przyjdzie nam do domu umowa bankowa, w której okaże się, że za rozłożenie na raty ceny zakupu urządzenia, zapłacimy horrendalne odsetki?

Obowiązki przedsiębiorcy w przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa reguluje obecnie Ustawa o prawach konsumenta z dnia 30 maja 2014 roku (Dz. U. z 2014 r., poz. 827).

Umową zawartą poza lokalem przedsiębiorstwa jest, zgodnie z ustawą,  umowa z konsumentem zawarta:

a) przy jednoczesnej fizycznej obecności stron w miejscu, które nie jest lokalem przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy,

b) w wyniku przyjęcia oferty złożonej przez konsumenta w okolicznościach, o których mowa w lit. a,

c) w lokalu przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy lub za pomocą środków porozumiewania się na odległość bezpośrednio po tym, jak nawiązano indywidualny i osobisty kontakt z konsumentem w miejscu, które nie jest lokalem przedsiębiorstwa danego przedsiębiorcy, przy jednoczesnej fizycznej obecności stron,

d) podczas wycieczki zorganizowanej przez przedsiębiorcę, której celem lub skutkiem jest promocja oraz zawieranie umów z konsumentami.

Stronami umowy są: z jednej strony  konsument, z drugiej profesjonalista (przedsiębiorca). Zgodnie z Kodeksem Cywilnym, konsumentem jest osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej z przedsiębiorcą w celu niezwiązanym bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (np. Jan Kowalski kupuje w sklepie buty.) Ustawa dokonuje wyodrębnienia na podstawie tego kryterium nie bez znaczenia. Zawarciu umowy w innym miejscu niż lokalu przedsiębiorstwa (na pokazie, w domu konsumenta lub w jego miejscu pracy) towarzyszy dodatkowe ryzyko. W sytuacji gdy do zawarcia umowy dochodzi w lokalu przedsiębiorstwa konsument samodzielnie, z pewnym wyprzedzeniem, podejmuje decyzję o potrzebie nawiązania stosunku prawnego. Natomiast jeśli umowa zawierana jest poza lokalem przedsiębiorstwa, konsument z reguły nie ma czasu do namysłu. Z tego powodu uznano, że potrzebna jest w systemie prawnym ochrona konsumenta, zwłaszcza że to zazwyczaj przedsiębiorca wychodzi z inicjatywą zawarcia umowy.

Ustawa o prawach konsumenta jako drugi typ umów zawieranych w tzw. warunkach nietypowych wyróżnia umowy zawierane na odległość .  Zgodnie z ustawą są nimi umowy zawarte z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie (w praktyce głównie przez internet). Katalog obowiązków przedsiębiorcy w przypadku zawierania umów na odległość jest obecnie jedynie minimalnie różniący się z obowiązkami przedsiębiorcy przy umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, dlatego omówię je razem.

Pierwszym z obowiązków jest obowiązek informacyjny, określony w art. 12 ustawy. W piśmiennictwie stwierdza się, że prawo konsumenta do informacji ma największe znaczenie w porównaniu do innych jego uprawnień. Obowiązek udzielenia odpowiednich informacji musi zostać spełniony najpóźniej w chwili, w której konsument oświadcza, że chce zawrzeć umowę. Co ważne, informacje powinny zostać przekazane w sposób jasny, zrozumiały i przystępny dla osoby, która nie ma wiedzy prawniczej. Nie należy używać słów, które mogą być wieloznacznie interpretowane. Informacja nie może też wprowadzać konsumenta w błąd.   W katalog informacji, jakie zobowiązany jest przedstawić przedsiębiorca, znajdują się:

 

1. Informacje o głównych cechach świadczenia z uwzględnieniem przedmiotu świadczenia oraz sposobu porozumiewania się z konsumentem;

2. Informacje o swoich danych identyfikujących, w szczególności o firmie, organie, który zarejestrował działalność gospodarczą, a także numerze, pod którym został zarejestrowany;

Konieczne jest podanie konsumentowi informacji o numerze identyfikacji podatkowej przedsiębiorcy (NIP).możliwia to także ewentualne dochodzenie roszczeń wobec przedsiębiorcy przed sądem.

3. Informacje o adresie przedsiębiorstwa, adresie poczty elektronicznej oraz numerach telefonu lub faksu jeżeli są dostępne, pod którymi konsument może szybko i efektywnie kontaktować się z przedsiębiorcą;

4. Informacje o adresie, pod którym konsument może składać reklamacje, jeżeli jest inny niż adres, o którym mowa w pkt 3;

5. Informacje o łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świadczenie wraz z podatkami, a gdy charakter przedmiotu świadczenia nie pozwala, rozsądnie oceniając, na wcześniejsze obliczenie ich wysokości - sposobie, w jaki będą one obliczane, a także opłatach za transport, dostarczenie, usługi pocztowe oraz innych kosztach, a gdy nie można ustalić wysokości tych opłat - o obowiązku ich uiszczenia; w razie zawarcia umowy na czas nieoznaczony lub umowy obejmującej prenumeratę przedsiębiorca ma obowiązek podania łącznej ceny lub wynagrodzenia obejmującego wszystkie płatności za okres rozliczeniowy, a gdy umowa przewiduje stałą stawkę - także łącznych miesięcznych płatności;

Jeśli ze względu na przedmiot umowy wcześniejsze obliczenie wysokości ceny lub wynagrodzenia jest niemożliwe, przedsiębiorca powinien poinformować konsumenta o sposobie, w jaki zostaną obliczone (np. według stawki godzinowej w wysokości X).

6. Informacje o kosztach korzystania ze środka porozumiewania się na odległość w celu zawarcia umowy, w przypadku gdy są wyższe niż stosowane zwykle za korzystanie z tego środka porozumiewania się;

7. Informacje o sposobie i terminie zapłaty;

8. Informacje o sposobie i terminie spełnienia świadczenia przez przedsiębiorcę oraz stosowanej przez przedsiębiorcę procedurze rozpatrywania reklamacji;

Spełnienie świadczenia zamówionego przez konsumenta może odbywać się jednorazowo lub częściami, ewentualnie periodycznie (umowa o prenumeratę).

9. Informacje o sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy na podstawie art. 27, a także wzorze formularza odstąpienia od umowy, zawartym w załączniku nr 2 do ustawy;

10. Informacje o kosztach zwrotu rzeczy w przypadku odstąpienia od umowy, które ponosi konsument; w odniesieniu do umów zawieranych na odległość - kosztach zwrotu rzeczy, jeżeli ze względu na swój charakter rzeczy te nie mogą zostać w zwykłym trybie odesłane pocztą; 

11. Informacje o obowiązku zapłaty przez konsumenta poniesionych przez przedsiębiorcę uzasadnionych kosztów zgodnie z art. 35, jeżeli konsument odstąpi od umowy po zgłoszeniu żądania zgodnie z art. 15 ust. 3 i art. 21 ust. 2;

12. Informacje o braku prawa odstąpienia od umowy na podstawie art. 38 lub okolicznościach, w których konsument traci prawo odstąpienia od umowy;

13. Informacje o obowiązku przedsiębiorcy dostarczenia rzeczy bez wad;  

Wskazuje się, że wystarczające jest jeśli przedsiębiorca poinformuje konsumenta, iż regulacja jego odpowiedzialności za wady rzeczy jest unormowana w Kodeksie Cywilnym. Powinien też odesłać konsumenta do odpowiednich artykułów tego kodeksu.

14. Informacje o istnieniu i treści gwarancji i usług posprzedażnych oraz sposobie ich realizacji;

Przedsiębiorca jest zobowiązany poinformować konsumenta o obowiązkach gwaranta i uprawnieniach konsumenta, czasie trwania gwarancji, a także w jakich punktach może realizować swoje uprawnienia. Usługi posprzedażne dotyczyć mogą serwisowania, przeglądów i konserwacji rzeczy.

15. Informacje o kodeksie dobrych praktyk, o którym mowa w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym oraz sposobie zapoznania się z nim;

Kodeks Dobrych Praktyk jest to zbiór zasad postępowania przedsiębiorców, którzy wyrazili wolę ich przestrzegania. Kodeksy dobrych praktyk mogą być ustanowione przez członków danej branży i obowiązują jedynie podmioty, które do danej branży należą.

16. Informacje o czasie trwania umowy lub o sposobie i przesłankach wypowiedzenia umowy - jeżeli umowa jest zawarta na czas nieoznaczony lub jeżeli ma ulegać automatycznemu przedłużeniu;

Informacja o czasie trwania umo­wy nabiera szczególnego znaczenia w przypadku umów, których przedmiotem jestświadczenie o charakterze ciągłym(np. hosting). Informacja ta może wskazywać daty graniczne czasu trwania umowy (od-do) lub okres (np. tydzień). Jeżeli umowa jest zawarta na czas nieoznaczony lub ma ulegać automatycznemu przedłużeniu (np. umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych), przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w jaki sposób i z jakich przyczyn może wypowiedzieć umowę.

17. Informacje o minimalnym czasie trwania zobowiązań konsumenta wynikających z umowy;

Informacja powinna jasno wskazywać, żezawarcie umowy z przedsiębiorcą będzie skutkowało brakiem możliwości wypowiedzenia umowy przez określony czas. Tego typu zapisy są powszechne w umowach o świadczenie umów telekomunikacyjnych, w których początkowo przedsiębiorca oferuje lepsze warunki (np. niższe koszty połączeń) oraz urządzenie w symbolicznej cenie (np. telefon za 1 zł).

18. Informacje o wysokości i sposobie złożenia kaucji lub udzielenia innych gwarancji finansowych, które konsument jest zobowiązany spełnić na żądanie przedsiębiorcy;

Inne gwarancje finansowe to  np. wadium, weksel, gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, poręczenie.​

19. Informacje o  mających znaczenie interoperacyjnościach treści cyfrowych ze sprzętem komputerowym i oprogramowaniem, o których przedsiębiorca wie lub powinien wiedzieć;

20. Informacje o możliwości skorzystania z pozasądowych sposobów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń oraz zasadach dostępu do tych procedur.

Pozasądowe sposoby, o których stanowi komentowany przepis, to tzw. alternatywne metody rozstrzygania sporów (ang.  Alternative Dispute Resolution ; ADR) w sprawach konsumenckich. W dniu 10 stycznia 2017 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 września 2016 roku o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. Ustawa ta przewiduje, że każdy spór konsumencki jest objęty systemem pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich. System został bowiem zaprojektowany tak, aby w każdym sektorze rynku funkcjonował podmiot rozpatrujący spory typowe dla danej branży.  Ustawa przewiduje tzw. model mieszany czyli działanie obok siebie zarówno podmiotów publicznych (np. Rzecznik Praw Pasażerów Kolei działający przy Prezesie Urzędu Transportu Kolejowego) jak i niepublicznych, utworzonych przez podmioty branżowe (np. Arbiter Bankowy utworzony przez Związek Banków Polskich). Jeśli jednak jakiś obszar rynku nie utworzył właściwego merytorycznie podmiotu, należy zwrócić się do Inspekcji Handlowej.

W przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa przedsiębiorca ma obowiązek udzielić konsumentowi  wyżej wymienionych informacji, utrwalonych na papierze lub, o ile konsument wyrazi na to zgodę, na innym trwałym nośniku np. na płycie CD/DVD, pendrivie lub za pomocą poczty elektronicznej. W przypadku umów zawieranych na odległość przedsiębiorca ma obowiązek udzielić informacji w sposób odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na odległość. W przypadku obydwu rodzajów umów informacje powinny być przekazane w sposób czytelny i wyrażone prostym językiem.

Niespełnienie obowiązków informacyjnych niesie za sobą różne sankcje , natomiast co do zasady nie powoduje nieważności umowy. Niepoinformowanie klienta o opłatach dodatkowych i innych kosztach skutkuje brakiem obowiązku uiszczania takich opłat lub kosztów przez konsumenta. Brak wykonania obowiązków informacyjnych może też skutkować poniesieniem przez przedsiębiorcę odpowiedzialności za wykroczenie. Wraz z nową Ustawą o prawach konsumenta do Kodeksu wykroczeń wprowadzono nowe wykroczenie. Zgodnie z art. 139b „Kto w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa zawierając umowę z konsumentem  nie spełnia wymagań dotyczących udzielenia informacji lub wydania dokumentu, przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta podlega karze grzywny”. Uregulowanie to ma charakter bardzo ogólny i może znaleźć zastosowanie do znacznie większej liczby stanów faktycznych, niż poprzednia regulacja. Idąc dalej, w przypadku uznania, że zachowanie przedsiębiorcy stanowiło nieuczciwą praktykę rynkową, naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, podmiot ten naraża się sankcje ze strony Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Brak poinformowania o prawie odstąpienia od umowy powoduje wydłużenie terminu do wykonania prawa odstąpienia przez konsumenta aż do 12 miesięcy od upływu ustawowego, 14-dniowego terminu. Ponadto, z zasad ogólnych prawa cywilnego wynika, że  niedopełnienie obowiązków informacyjnych może skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą, o ile zostały spełnione dalsze przesłanki tej odpowiedzialności. W tym wypadku konsument będzie zobowiązany udowodnić winę, poniesioną szkodę oraz wykazać, że gdyby posiadał pełne informacje, nie zawarłby określonej umowy (tzw. adekwatny związek przyczynowy). W niektórych wypadkach konsument może uchylić się od skutków swego oświadczenia woli, powołując się na jego wadę, tj. błąd albo podstęp.

Przedsiębiorca jest zobowiązany wydać konsumentowi dokument umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub potwierdzenie jej zawarcia utrwalone na papierze lub, za zgodą konsumenta, na innym trwałym nośniku. Wykluczone jest zatem, że umowa będzie dosłana pocztą w późniejszym terminie.

Potwierdzenie zawarcia umowy na odległość przedsiębiorca ma obowiązek przekazać konsumentowi na trwałym nośniku w rozsądnym czasie po jej zawarciu, najpóźniej w chwili dostarczenia rzeczy lub przed rozpoczęciem świadczenia usługi. 

Prawo odstąpienia od umowy

Najbardziej znaczącym uprawnieniem, jakie przyznaje konsumentowi Ustawa o prawach konsumenta z dnia 30 maja 2014 roku (Dz. U. z 2014 r., poz. 827) w przypadku zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość jest prawo do odstąpienia od umowy w tzw. czasie do namysłu (ang. right of withdrawal ) .

ISTOTA PRAWA

Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i co do zasady bez ponoszenia kosztów.

Uzasadnieniem regulacji jest zagwarantowanie konsumentowi możliwości bezpośredniego zapoznania się z zakupioną rzeczą, obejrzenia jej i ewentualnego jej zwrotu, o ile nie spełni jego oczekiwań.

W razie odstąpienia od umowy umowa nie dochodzi do skutku (jest uważana za niezawartą), a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań, za wyjątkiem ściśle określonych kosztów.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, klauzulę niedozwoloną stanowi zapis uzależniający skuteczność odstąpienia od umowy od zwrotu produktów w oryginalnych, nienaruszonych opakowaniach (wyr. SOKiK z 22.11.2011 r., XVII AmC 1894/11, klauzula Nr 3040, http://uokik.gov.pl/rejestr/ ). Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał również za niedozwolone postanowienie o treści: "towar musi być nowy, kompletny, nieotwierany, nieużywany oraz oryginalnie zapakowany" (wyr. z 14.3.2013 r., XVII AmC 3546/12, klauzula Nr 4612 , http://uokik.gov.pl/rejestr/ ).

Przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w jaki sposób i w jakim terminie  może odstąpić od umowy, a także udostępnić mu wzór formularza odstąpienia od umowy, zawarty w załączniku Nr 2 do Ustawy o prawach konsumenta. W wyjątkowych wypadkach, w których prawo odstąpienia nie przysługuje, konsument również musi być o tym poinformowany. Konsument może złożyć oświadczenie na formularzu, stanowiącym załącznik Nr 2 do ustawy, lub bez użycia formularza, a nawet bez użycia zwrotu "odstępuję od umowy". Zamiast tego, może napisać, że uważa umowę za niezawartą, nieważną itp. Konsument nie musi podawać przyczyny odstąpienia od umowy.

TERMIN

Konsument może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy w terminie 14 dni  od otrzymania rzeczy lub od zawarcia umowy. Oznacza to, że w tym czasie oświadczenie ma być złożone bezpośrednio w lokalu przedsiębiorcy lub nadane do niego listem poleconym (najlepiej za potwierdzeniem odbioru). Często przedsiębiorcy umożliwiają odstąpienie od umowy za pomocą swojej  strony internetowej . W takim przypadku muszą potwierdzić otrzymanie oświadczenia  np. wysyłając e - mail zwrotny do konsumenta.

 Przedsiębiorca powinien wyraźnie poinformować konsumenta, że w celu skutecznego odstąpienia od umowy powinien  wysłać oświadczenie przed upływem 14 dni i nie ma znaczenia, w jakim terminie oświadczenie dotrze do adresata. Wysłanie przez konsumenta oświadczenia na adres podany przez sprzedawcę, uważa się za złożone skutecznie. Termin 14 dni liczy się według ogólnych reguł wynikających z Kodeksu Cywilnego, zatem obejmuje on dni kalendarzowe, a nie robocze. Ponadto, w przypadku zakupu rzeczy, termin na odstąpienie od umowy biegnie od dnia następującego po dniu, w którym rzecz została dostarczona; w przypadku zaś umowy o świadczenie usług – od dnia następującego po dniu, w którym doszło do zawarcia umowy.

Bieg terminu do odstąpienia od umowy rozpoczyna się:

• dla umowy, w wykonaniu której przedsiębiorca wydaje rzecz, będąc zobowiązany do przeniesienia jej własności –  od objęcia rzeczy w posiadanie przez konsumenta  lub wskazaną przez niego osobę trzecią inną niż przewoźnik  (np. 2 lutego konsument zamówił na Allegro telewizor, którego otrzymał 6 lutego; termin na odstąpienie upływa 20 lutego);
• dla umowy, która obejmuje wiele rzeczy, które są dostarczane osobno, partiami lub w częściach –  od objęcia w posiadanie ostatniej rzeczy, partii lub części  (np. 7 maja konsument zamówił w sklepie internetowym zestaw mebli; stół otrzymał 11 maja, a krzesła 15 maja; ostatnim dniem na odstąpienie od umowy jest 29 maja);

• dla umowy, która polega na regularnym dostarczaniu rzeczy przez czas oznaczony –  od objęcia w posiadanie pierwszej z rzeczy  (np. konsument zamówił roczną prenumeratę czasopisma; pierwszy egzemplarz otrzymał 17 lipca; termin na odstąpienie od umowy upływa 31 lipca);

• dla pozostałych umów (np. zlecenia) –  od dnia zawarcia umowy  (np. 9 września konsument zawarł umowę na uzyskiwanie dostępu i pobieranie muzyki z portalu internetowego; termin na odstąpienie od umowy upływa 23 września).

Niezwykle istotna regulacja dotyczy sankcji za niepoinformowanie konsumenta o prawie odstąpienia od umowy. W takim wypadku prawo to wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia upływu ustawowego 14-dniowego terminu przewidzianego na złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Jeśli przedsiębiorca zorientuje się, że nie poinformował konsumenta o prawie odstąpienia od umowy, powinien uczynić to niezwłocznie. Termin na realizacje prawa odstąpienia  od umowy liczony jest wtedy od chwili otrzymania przez konsumenta informacji od przedsiębiorcy o takim uprawnieniu.

SKUTKI ODSTĄPIENIA

Przedsiębiorca  musi niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia  konsumenta o odstąpieniu od umowy,  zwrócić konsumentowi wszystkie dokonane przez niego płatności , w tym koszty dostarczenia rzeczy . Powinien dokonać tego przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument, chyba że konsument wyraźnie zgodził się na inny sposób zwrotu, który nie wiąże się dla niego z żadnymi kosztami.

Przedsiębiorca może wstrzymać się ze zwrotem płatności  do chwili otrzymania rzeczy z powrotem lub dostarczenia przez konsumenta dowodu jej odesłania (nie dotyczy to sytuacji, a której sprzedawca zaproponował, że sam odbierze rzecz od konsumenta). Przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić także  koszty dostarczenia rzeczy, ale tylko najtańsze spośród zawartych w jego ofercie (przy czym nie bierze się pod uwagę opcji: odbiór osobisty za 0 zł).

KOSZTY ZWROTU RZECZY

Odstąpienie od umowy nie może łączyć się dla konsumenta z kosztami, z wyjątkiem następujących:

1. koszty innego niż najtańszy zwykły sposób dostarczenia rzeczy do konsumenta  

Przepis ten dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy przedsiębiorca daje konsumentowi wybór kilku sposobów doręczenia rzeczy. W sytuacji, gdy konsument chce pokryć wyższe koszty transportu niż zwykły sposób dostarczania rzeczy przez przedsiębiorcę, w zamian za np. szybsze dostarczenie, będzie zmuszony ponieść koszty różnicy w cenie między dwoma rodzajami dostarczenia. Aby przepis miał zastosowanie, konsument musi być poinformowany nie tylko o zróżnicowanych kosztach dostarczenia w zależności od wyboru sposobu dostarczenia, ale także o tym, który ze sposobów jest najtańszym, zwykłym sposobem.

       2 . bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy przedsiębiorcy

Konsument powinien być od początku poinformowany, że to jego obciążają koszty zwrotu rzeczy w przypadku odstąpienia od umowy, chyba że strony ustaliły inaczej. Decyzja w jaki rzecz zostanie odesłana należy do konsumenta.

      3.   koszty świadczenia spełnionego do czasu złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy

Dotyczy sytuacji, gdy przedsiębiorca rozpoczyna wykonywanie usługi albo dostarczanie wody, gazu, energii elektrycznej, gdy nie są one dostarczane w ograniczonej objętości lub w ustalonej ilości, lub energii cieplnej przed upływem terminu do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa.  Wyraźne oświadczenie konsumenta zawierające takie żądanie powinno być wyrażone na trwałym nośniku (na papierze lub nośniku elektronicznym np. pendrivie, płycie CD lub przesłane za pomocą poczty elektronicznej.) W przypadku umów zawieranych na odległość (przez internet) żądanie konsumenta co do rozpoczęcia spełniania świadczenia przed upływem terminu do odstąpienia od umowy powinno być wyraźne, ale ustawodawca nie przewidział konieczności złożenia go na trwałym nośniku. Kwotę zapłaty oblicza się proporcjonalnie do zakresu spełnionego świadczenia.

Ponadto konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy  będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i jej funkcjonowania. Oznacza to, że sprawdzenie właściwości produktu może odbywać się tak jak w sklepie (np. może jedynie przymierzyć sweter czy spodnie).

OBOWIĄZEK ZWROTU RZECZY

 Konsument ma obowiązek zwrócić rzecz przedsiębiorcy lub przekazać ją osobie upoważnionej przez przedsiębiorcę do odbioru niezwłocznie, jednak nie później niż 14 dni od dnia, w którym odstąpił od umowy, chyba że przedsiębiorca zaproponował, że sam odbierze rzecz. Może też odesłać rzecz równocześnie z odstąpieniem od umowy. Ponadto w doktrynie wskazuje się, że już samo odesłanie rzeczy powinno być potraktowane jako skuteczne odstąpienie od umowy, o ile konsument zrobi to w ustawowym terminie.

W przypadku umowy zawartej na odległość na konsumencie zawsze ciąży obowiązek dostarczenia rzeczy do przedsiębiorcy, niezależnie od rodzaju tej rzeczy, jej gabarytów oraz od tego, czy możliwe jest odesłanie jej pocztą, kurierem czy też w inny sposób. Inaczej obowiązek ten został uregulowany w przypadku umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa , ponieważ przedsiębiorca jest zobowiązany do odebrania rzeczy na swój koszt, jeżeli rzecz dostarczono do miejsca zamieszkania konsumenta w chwili zawarcia umowy, a ze względu na charakter rzeczy (np. jej gabaryty) nie można jej odesłać w zwykły sposób pocztą.

Dla porządku należy dodać, że ustawa przewiduje też rodzaje umów, od których konsumentowi nie przysługuje prawo odstąpienia na zasadach i w trybie określonych w ustawie. Przykładem może być zawarcie umowy, która wiąże się z rezerwacją zasobów, które w przypadku wykonania prawa odstąpienia od umowy mogą okazać się dla przedsiębiorcy trudne do zbycia np. w przypadku rezerwacji hotelowych lub rezerwacji domków letniskowych lub biletów na wydarzenia kulturalne lub sportowe. Katalog umów ma charakter zamknięty i określa wyjątki od reguły.

r. pr. Małgorzata Połubińska

 

Kancelaria Radcy Prawnego

ul. Partyzantów 31/18, 10-526 Olsztyn

tel. 664-761-661

polubinska.radcaprawny@gmail.com