Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej

Nowa ustawa reguluje kwestię organizacji i funkcjonowania tzw. fundacji rodzinnej.

Celem nowej ustawy jest wzmocnienie prawnej regulacji procesów sukcesyjnych poprzez dodatnie do systemu prawa instytucji fundacji rodzinnej jako wehikułu służącemu do gromadzenia rodzinnego majątku i zabezpieczenia go. Fundacja rodzinna ma także za zadanie zaspokajać potrzeby beneficjentów, którzy zasadniczo będą członkami rodziny fundatora, choć niekoniecznie. Beneficjentem może być takze sam fundator lub inne osoby fizyczne, a także organizacja pożytku publicznego.

Fundatorem może być wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która przekaże fundacji rodzinnej określone składniki majątkowa. Fundacja rodzinna może być  ustanawiona w akcie założycielskim lub w testamencie, w formie aktu notarialnego.

Fundacja rodzinna będzie spełniać świadczenia na rzecz beneficjenta, tj. przenosić na niego różne składniki majątkowe, w tym albo oddawać mu je do korzystania zgodnie z wolą fundatora, np. na pokrycie kosztów utrzymania lub kształcenia beneficjenta, a w przypadku beneficjenta będącego organizacją pożytku publicznego na wsparcie jej działalności z zakresu pożytku publicznego.

Osobowość prawną fundacja rodzinna nabywać będzie z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych, prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu powstawać będzię natomiast fundacja rodzinna w organizacji. Natomiast niezgłoszenie tego podmiotu do rejestru fundacji rodzinnych w terminie sześciu miesięcy od dnia sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu, albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania fundacji stanie się prawomocne, spowoduje że fundacja rodzinna w organizacji z mocy prawa ulegnie rozwiązaniu.

Majątek fundacji rodzinnej przekazany jej przez fundatora będzie stanowić tzw. fundusz założycielski. Jego wartość nie będzie mogła być niższa niż 100 000 zł. Fundusz ten będzie musiał być wniesiony w całości przed zarejestrowaniem fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych, z wyjątkiem fundacji ustanowionych w testamencie, w tym ostatnie przypadku będzie on wnoszony najpóźniej w terminie 2 lat od zarejestrowania fundacji. Wnosząc majątek do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego fundator będzie sporządzał spis majątku w formie pisemnej.

Fundacja rodzinna będzie mogła wykonywać działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie  - jak np w zakresie zbywania mienia, o najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie, przystępowania i uczestniczenia w spółkach prawa handlowego, funduszach inwestycyjnych, spółdzielniach oraz podobnych podmiotach, udzielaniu pożyczek oraz na prowadzeniu działalności rolniczej lub gospodarki leśnej.

Statut undacji rodzinnej będzie wymagał zachowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Organami fundacji rodzinnej będą natomiast: zarząd, rada nadzorcza i zgromadzenie beneficjentów. Organy te będą podejmować decyzje w drodze uchwał podejmowanych na zasadzie bezwzględnej większości głosów. Każdemu członkowi organu przysługiwać będzie jeden głos.

Zarząd undacji rodzinnej będzie organem jedno lub wieloosobowym o trzyletniej kadencji każdego członka zarządu, chyba że statut stanowić będzie inaczej. Fakultatywnym organem fundacji rodzinnej będzie natomiast rada nadzorcza powoływana wówczas, gdy liczba beneficjentów przekroczy 25 osób. Zadaniem rady nadzorczej będzie sprawowanie nadzoru nad działalnością zarządu w zakresie zgodności z prawem oraz aktami obowiązującymi w fundacji rodzinnej.

W zgromadzeniu beneficjentów będzie mógł wziąć udział beneficjent, któremu w statucie przyznano uprawnienie do uczestnictwa w zgromadzeniu. Zadaniem zgromadzenia beneficjentów będzie podejmowanie uchwał w konkretnych, ściśle określonych w ustawie bądź statucie sprawach, takich jak np. uzupełnianie składu poszczególnych organów fundacji rodzinnej i zatwierdzanie jej sprawozdania finansowego.

Fundator, beneficjent lub członek organu fundacji rodzinnej będą mogli wytoczyć przeciwko fundacji powództwo o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały jej organów sprzecznej z jej statutem, celem lub z ustawą.

Fundacja rodzinna będzie ponosić odpowiedzialność solidarną z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed ustanowieniem fundacji rodzinnej.

undacja rodzinna ulegnie rozwiązaniu w przypadku, gdy właściwe organy fundacji rodzinnej podejmą uchwałę w tym zakresie. Wyjątkowo fundację rodzinną będzie mógł rozwiązać sąd.

Fundacja rodzinna ustanowiona w testamencie będzie mogła być również spadkobiercą.

W ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nastąpi wyłączenie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia przez osoby fizyczne będące beneficjentami (w tym fundatorami) własności rzeczy lub praw majątkowych będących przedmiotem świadczenia otrzymanego od fundacji rodzinnej (fundacji rodzinnej w organizacji) oraz stanowiących mienie otrzymane w związku z ich rozwiązaniem.

W ustawie o podatku dochodowym od osób izycznych wprowadza się zwolnienia od podatku przychodów uzyskanych przez fundatora, jak również przez osobę będącą w stosunku do fundatora osobą najbliższą, zaliczaną do tzw. „grupy zero” na podstawie przepisów o podatku od spadków i darowizn, z tytułu mienia otrzymanego lub postawionego do dyspozycji w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. Beneficjentowi fundacji rodzinnej przysługiwać będzie zwolnienie podatkowe w zakresie otrzymanych od fundacji świadczeń - jeżeli beneficjentem będzie fundator lub osoba będąca w stosunku do fundatora osobą zaliczaną do w/w „grupy zero”. Zwolnienie przysługiwać będzie w części odpowiadającej proporcji, w jakiej wniesione do fundacji mienie przypada na fundatora. W zakresie nieobjętym zwolnieniem obowiązywać będzie stawka podatku ryczałtowego w wysokości 15%.

Fundacja rodzinna będzie podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Fundacje rodzinne zostaną, co do zasady, objęte podmiotowym zwolnieniem od podatku dochodowego od osób prawnych. Zwolnienie nie znajdzie jednak zastosowania do podatku dochodowego od przekazanych lub postawionych do dyspozycji przez fundację rodzinną bezpośrednio lub pośrednio świadczeń dokonywanych przez fundację rodzinną na rzecz beneficjenta (w tym fundatora będącego jednocześnie beneficjentem) oraz mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. W tym zakresie stosowana będzie stawka podatkowa 15 %. Przychody z działalności gospodarczej fundacji wykonywanej poza zakresem dozwolonym przez ustawę opodatkowane będą stawką 25%. Fundacja rodzinna obowiązana będzie także do płacenia podatku od przychodów z budynków.

Ustawa wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia (tj. 22 maja 2023 r. )