Właściwość organu administracji publicznej do załatwienia sprawy

Złożyłeś do urzędu wniosek o załatwienie sprawy i po pewnym czasie otrzymałeś informację, że został on przekazany do załatwienia właściwemu organowi. Dlaczego załatwienie sprawy przez organ do tego właściwy jest takie istotne i czym jest właściwość organu? O tym w niniejszym artykule.

Rodzaje właściwości organu

W pierwszej kolejności należy wskazać, że na właściwość organu do załatwienia twojej sprawy składają się trzy elementy: element właściwości rzeczowej, element właściwości instancyjnej (funkcjonalnej) oraz element właściwości miejscowej. Innymi słowy, żeby uznać że dany organ jest właściwy do załatwienia twojej sprawy, spełnione muszą być łącznie trzy warunki. Po pierwsze, organ musi być właściwy do załatwiania spraw określonego rodzaju (właściwość rzeczowa). Po drugie, organ musi być właściwy do załatwienia sprawy w odpowiedniej instancji (właściwość instancyjna, zwana również funkcjonalną). Po trzecie, organ musi być właściwy co do miejsca załatwienia sprawy (właściwość miejscowa). Najczęściej będzie to miejsce zamieszkania wnioskodawcy bądź miejsce położenia nieruchomości, jeżeli sprawa dotyczy nieruchomości.

Właściwość rzeczowa

O tym, że organ jest właściwy rzeczowo można mówić wtedy, gdy dany organ jest właściwy do rozstrzygania spraw określonego rodzaju. Przykładowo, jeżeli chcesz złożyć wniosek o pozwolenie na budowę, organem właściwym rzeczowo może być starosta (w miastach na prawach powiatu – prezydent miasta), wojewoda bądź Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego, bowiem to tym organom, na podstawie odrębnych przepisów, powierzono załatwianie tego rodzaju spraw. Jeżeli złożysz swój wniosek do organu niewłaściwego rzeczowo, to organ ten przekaże twój wniosek organowi właściwemu, informując ciebie o tym fakcie.

Właściwość instancyjna (funkcjonalna)

Jednakże ustalenie samej właściwości rzeczowej jest niewystarczające, co można zilustrować przywołanym wyżej przykładem pozwolenia na budowę. Organem I instancji w zdecydowanej większości spraw dotyczących pozwolenia na budowę jest starosta, a organem odwoławczym w stosunku do starosty – wojewoda. Istnieje jednak zamknięty katalog spraw, w którym organem I instancji jest wojewoda, a organem odwoławczym w stosunku do wojewody – Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego. Analogicznie jak w punkcie poprzedzającym – jeżeli omyłkowo złożysz wniosek do organu odwoławczego, będzie on musiał go przekazać do właściwego organu I instancji, informując ciebie o tym fakcie.

Właściwość miejscowa

Na potrzeby niniejszego artykułu można założyć, że w omawianym przykładzie organem właściwym rzeczowo i instancyjnie jest starosta. Jednakże oprócz właściwości miejscowej oraz instancyjnej, ustalając organ właściwy do załatwienia sprawy, należy mieć również na uwadze jego właściwość miejscową. Właściwość miejscową organu ustala się następująco, w zależności od rodzaju załatwianej sprawy:

• w sprawach dotyczących nieruchomości – według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości;
• w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy – według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony;
• w innych sprawach – według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania w kraju – według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu – według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.

W przypadku postępowania o wydanie pozwolenia na budowę, właściwość miejscową organu ustala się na podstawie miejsca położenia nieruchomości, na której planowana jest budowa. Zatem jeżeli całość tej nieruchomości bądź jej większa część znajduje się na obszarze powiatu poznańskiego, to właściwym do załatwienia twojego wniosku o pozwolenie na budowę będzie starosta poznański. Jeżeli omyłkowo złożyłbyś swój wniosek np. do prezydenta miasta Poznania, organ ten przekaże go według właściwości staroście poznańskiemu do załatwienia.

Skutki błędnego ustalenia właściwości organu

Dopiero prawidłowe ustalenie właściwości rzeczowej, instancyjnej i miejscowej pozwala na przyjęcie, że twój wniosek został złożony do właściwego organu. Również organ, do którego złożyłeś swój wniosek, zbada swoją właściwość, zanim przystąpi do załatwienia twojej sprawy.
Błędne ustalenie właściwości organu do załatwienia sprawy rodzi poważne konsekwencje. Decyzja bądź postanowienie kończące twoją sprawę, a wydane przez organ niewłaściwy, dotknięte są tzw. kwalifikowaną wadą prawną. Oznacza to, że decyzję bądź postanowienie wydane przez organ niewłaściwy można – a właściwie należy – wyeliminować z obrotu prawnego w drodze stwierdzenia ich nieważności, nawet jeżeli minął już termin na złożenie odwołania (zażalenia) bądź skargi do sądu administracyjnego. Wyeliminowanie decyzji bądź postanowienia poprzez stwierdzenie ich nieważności powoduje zaś, że traktowane są one jako niebyłe, co może rodzić dla ciebie dalsze konsekwencje.

Jeżeli potrzebna jest tobie pomoc w powyższych kwestiach, skontaktuj się ze mną .