WYPADEK PRZY PRACY – URAZ A ISTNIEJĄCE SCHORZENIE SAMOISTNE PRACOWNIKA

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr167 z 2009 r., poz. 1322) za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

W praktyce często jednak ustalenie przyczyny zewnętrznej budzi wiele problemów, zwłaszcza, że możemy mieć do czynienia z sytuacją, w której występują elementy mieszane tj.  częściowa przyczyna wewnętrzna a częściowo zewnętrzna.

Generalnie zewnętrzność przyczyny została sprowadzona do warunku pochodzenia spoza organizmu pracownika.

Stwierdzenie, że doszło do wypadku, wymaga więc w każdym razie ustalenia , że:

1) na organizm poszkodowanego zadziałał jakiś czynnik zewnętrzny i że

2) to ten czynnik spowodował uraz.

W literaturze prawniczej przyczyna zewnętrzna uznawana jest za przeciwieństwo przyczyn wynikających z wewnętrznych właściwości ustroju człowieka. Jej wprowadzenie do definicji wypadku przy pracy uzasadnia się wyłączeniem możliwości uznania za wypadek ujawnienia schorzenia samoistnego lub pogorszenia istniejącego stanu chorobowego niezależnie i bez związku ze zdarzeniem zaszłym w pracy, które i bez niego doprowadziłoby do uszkodzenia narządu lub śmierci.

Jak wskazuje orzecznictwo, zewnętrzność przyczyny, w sytuacjach, w których szkoda na osobie pracownika była wynikiem splotu przyczyn mieszanych, złożonych (zewnętrznej i wewnętrznej) oznacza również, że bez czynnika zewnętrznego, nie doszłoby do szkodliwego skutku. Stwierdzano, że „dla możności przyjęcia wypadku konieczne jest wymaganie, aby stanowiące taki wypadek zdarzenie spowodowane zostało przyczyną zewnętrzną. Prowadzi to do wniosku, że w zespole ewentualnych przyczyn, które doprowadziły do wypadku, rolę decydującą, przesądzającą o kwalifikacji prawnej zdarzenia, obok innych warunków, przypisać należy przyczynie wypadku posiadającej charakter zewnętrzny, i że ta właśnie przyczyna posiadać musi istotne, przeważające znaczenie pod kątem widzenia jej wpływu na wypadek ”

Przykładowo wskazać należy orzeczenie Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 3 grudnia 2003 r. II UK 63/04, w którym utrzymał w mocy wyrok Sądu drugiej instancji, który podtrzymując stanowisko sądu I instancji, nie uznał  jako wypadku przy pracy sytuacji, gdy pracownik leczący się w związku z dolegliwościami kręgosłupa lędźwiowego i kilkakrotnie korzystający w związku z tym ze zwolnień lekarskich, u którego stwierdzono obecność zespołu korzeniowego, w  czasie przesunięcia czterometrowego dwuteownika stalowego poczuł ostry ból w dolnej okolicy kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do lewej nogi. Sąd I instancji na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu neurologii ocenił, że dolegliwości jakich doznał poszkodowany były kolejnym nasileniem istniejących już wcześniej dolegliwości kręgosłupa. Sąd stwierdził, że dolegliwości te mogły nastąpić w każdych okolicznościach, nawet podczas normalnych czynności życia codziennego, a praca wykonywana przez powoda mogła jedynie w niewielkim stopniu przyczynić się do nasilenia tych dolegliwości. Dolegliwości powoda miały charakter przewlekły i nie były spowodowane pracą, jaką wykonywał on w dniu zdarzenia. Zdaniem Sądu w przedmiotowym zdarzeniu brak było czynnika zewnętrznego, którego skutkiem byłby uraz, nie zachodziły zatem warunki wypadku przy pracy ( wyr. SN z 3.12.2004 r., IIUK 63/04., nr 189746, LEGALIS)​