WYSOKOŚĆ ALIMENTÓW – OD CZEGO ZALEŻY?

Zgodnie z przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego wysokość alimentów uzależniona jest od następujących czynników:

1. usprawiedliwionych potrzeb dziecka,

2. możliwości zarobkowych i majątkowych rodzica.

Zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka wyznacza art. 96 KRO, według którego rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa. Są to więc potrzeby związane z zapewnieniem dziecku pożywienia, ubrania, odpowiednich warunków nauki, wypoczynku, rozrywek kulturalnych oraz związane z zamieszkaniem i kwestiami zdrowotnymi. Ich zaspokojenie ma na celu zapewnienie prawidłowego rozwoju dziecka adekwatnego do jego wieku oraz uzdolnień.

Pojęcia „usprawiedliwione potrzeby” oraz „możliwości zarobkowe i majątkowe”było przedmiotem uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r „Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od splotu okoliczności natury społecznej i gospodarczej, w których osoba uprawniona się znajduje. Nie jest możliwe ustalenie katalogu usprawiedliwionych potrzeb podlegających zaspokojeniu w ramach obowiązku alimentacyjnego i odróżnienie ich od tych, które jako objaw zbytku lub z innych przyczyn nie powinny być uwzględnione. W każdym razie zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle będzie można określić potrzeby życiowe – materialne i intelektualne uprawnionego”.

Możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej do alimentów obejmują zarówno dochody, jakie dana osoba uzyskuje, ale także takie, które mogłaby osiągnąć przy dołożeniu należytej staranności, posiadanych kwalifikacji i umiejętności - niemniej nie uzyskuje z przyczyn, które nie zasługują na uwzględnienie.

Powyższa kwestia jest doprecyzowana w art. 136 KRO „Jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych”.

Zgodnie z ustaloną linią orzecznictwa dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami i to zarówno wtedy, gdy żyją z nimi wspólnie, jak i oddzielnie. Konsekwencją tej zasady jest również fakt, iż że rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie może utrzymać się samodzielnie, tylko na tej podstawie, że wykonywanie obowiązku alimentacyjnego stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Rodzice muszą więc podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami. (wyrok SN III CZP 46/75).