Zachowek - co to takiego?

Zachowek to prawo do otrzymania po zmarłym określonej wartości jego majątku. Nie przysługuje ono oczywiście każdemu, ale tylko osobom wskazanym w art. 991 kodeksu cywilnego. W tym zamkniętym katalogu mieszczą się: zstępni zmarłego (tj. dzieci, wnuki itd.), małżonek i rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani z ustawy do dziedziczenia po zmarłym.

Przykład: Pan Jan Nowak zmarł. Pozostawił żonę i jednego syna, którzy zgodnie z ustawą dziedziczyliby po zmarłym – każdy po połowie jego majątku. Pan Jan spisał jednak testament, w którym jako jedynego spadkobiercę całego swojego majątku wskazał swojego brata. Żona i syn nie dziedziczą w takim przypadku po Panie Janie. Nie zostaną oni jednak z niczym, ponieważ ustawa gwarantuje im prawo do zachowku.

Co do zasady wyżej wskazanym osobom przysługuje zachowek w wysokości połowy tego, co dziedziczyliby z ustawy. Zachowek przysługuje w wyższej kwocie, tj. 2/3 tego, co dziedziczyliby z ustawy w dwóch przypadkach:

  1. jeśli osoba uprawniona do zachowku jest trwale niezdolna do pracy,

  2. zstępny uprawniony jest małoletni.

Przykład: W przypadku żony i syna Pana Jana wysokość zachowku wyniesie po 1/4 dla każdego (przy założeniu, że żadne z nich nie jest trwale niezdolne do pracy a syn nie jest małoletni).

 Osoba uprawniona do zachowku może żądać, aby osoba która spadek otrzymała zapłaciła na jej rzecz określoną sumę pieniędzy. Nie może natomiast żądać wydania określonych rzeczy z masy spadkowej.

Przykład: Pan Jan Nowak był właścicielem domu o wartości 350.000,00 zł. i samochodu o wartości 20.000,00 zł. Łączna wartość spadku wyniosła zatem 370.000,00 zł. Żona i syn zmarłego mogą zatem żądać od brata Pana Jana zapłaty sumy pieniężnej stanowiącej równowartość 1/4 wartości spadku. Każdemu przysługuje więc kwota 92.500,00 zł. (370.000,00 zł. / 4 = 92.500,00 zł.).

Trzeba oczywiście pamiętać, że na wysokość zachowku mają jeszcze wpływ inne czynniki – chociażby przekazane przez spadkodawcę darowizny. Ponadto w pewnych sytuacjach ustawa pozbawia prawa do zachowku, albo nie można go skutecznie dochodzić z powodu upływu terminu.

Wpis pochodzi z mojego bloga na temat prawa spadkowego: https://spadkiblog.wordpress.com/