Zadośćuczynienie dla osoby bliskiej poszkodowanego za zerwanie więzi rodzinnych (stan wegetatywny)

W  uchwale składu siedmiu sędziów III CZP 60/17 z dnia 27 marca 2017 r., Sąd Najwyższy uznał, że sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu  niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu.  

W naszym prawie cywilnym obowiązuje zasada, że odszkodowanie lub zadośćuczynienie przysługuje tylko osobie bezpośrednio poszkodowanej.  Przykładowo rzecz ujmując oznacza to, że jeśli pobiją dziecko, to zadośćuczynienie należy się dziecku, jako bezpośrednio pokrzywdzonemu, a nie jego rodzicom, mimo że nieraz bardziej niż ono przeżywają taki akt agresji. Pewnym wyjątkiem od tej zasady jest regulacja z art. 446 § 4 k.c., pozwalająca  na przyznanie zadośćuczynienia najbliższym osobom rodziny poszkodowanego, który w następstwie popełnionego przeciwko niemu czynu niedozwolonego zmarł.

Rozbieżności w orzecznictwie w sprawie zadośćuczynienia dla osoby bliskiej

Na tle tej regulacji powstały w orzecznictwie sądowym rozbieżności co do tego, czy zadośćuczynienie osobom bliskim przysługuje także w sytuacji, kiedy bezpośrednio pokrzywdzony wprawdzie przeżył, ale stan jego zdrowia pogorszył się na tyle dramatycznie, że znajduje się w stanie wegetatywnym , bez możliwości nawiązania z nim kontaktu słownego i uczuciowego. Są to najczęściej ofiary wypadków samochodowych albo błędów lekarskich . Jak wielka jest to trauma dla najbliższych, nie trzeba przekonywać. Traci się kontakt z kochaną osobą, bez nadziei na jego odzyskanie. Po ludzku sądząc, mamy tu do czynienia z dwiema krzywdami. Pierwsza to dramat osoby bezpośrednio dotkniętej nieszczęściem całkowitej utraty zdrowia. Druga  to krzywda osób jej najbliższych, przeżywających to nieszczęście  i brak możliwości kontaktu z kimś im drogim.

Część orzecznictwa, powołując się na regulację z art. 446 § 4 k.c., uznawała, że w takiej sytuacji, dopóki pokrzywdzony żyje, jego bliskim nie przysługuje zadośćuczynienie. Inne składy sędziowskie przyjmowały jednak, że dochodzi tu do naruszenia dobra osobistego także osób bliskich bezpośrednio poszkodowanego, w związku z tym mają one prawo dochodzić od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniego zadośćuczynienia na swoją rzecz.

Rozstrzygająca uchwała Sądu Najwyższego w sprawie zadośćuczynienia dla osoby bliskiej

Rozbieżności te przeciął Sąd Najwyższy w  uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego III CZP 60/17 z dnia 27 marca 2017 r., uznając, że:

Sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu   niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu .

Sąd Najwyższy przyjął, że w takiej sytuacji dochodzi do naruszenia dobra osobistego osób najbliższych bezpośrednio poszkodowanego przez zerwanie dotychczasowych więzi rodzinnych z nim. Spotyka ich więc także wielka krzywda, której naprawienia mogą dochodzić na podstawie ogólnej normy art. 448 k.c. Zgodnie z tym przepisem, w razie naruszenia dobra osobistego, sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy podkreślił jednak, że o naruszeniu więzi pomiędzy tymi osobami w sposób uzasadniający roszczenie oparte na art. 448 k.c. można mówić jedynie w okolicznościach wyjątkowych, w których doszło nie do zaburzenia, zakłócenia lub pogorszenia więzi, lecz do faktycznej niemożliwości

Artykuł został opublikowany także na stronie   http://odszkodowanieodpanstwa.net/