Zakaz kontaktów z dzieckiem

Zgodnie z treścią art. 113 ze zn. 3 k.r.o., jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza , sąd zakaże ich utrzymywania.

Z brzmienia powyższego przepisu wynika, że o bowiązkiem sądu jest zakazanie tych kontaktów , oczywiście pod warunkiem spełnienia się przesłanki „poważnego zagrożenia dobru dziecka lub jego naruszenia”.

W konsekwencji, nie każde zagrożenie dobra dziecka wskutek utrzymywania kontaktów z dzieckiem będzie skutkowało orzeczeniem przez sąd zakazu utrzymywania kontaktów. Skutek taki będzie miało jedynie naruszenie o charakterze „poważnym”, co oczywiście każdorazowo będzie podlegało ocenie sądu w indywidualnej sprawie.

Co ciekawe, wspominany zakaz może dotyczyć albo jednego z rodziców, którego zachowanie spełnia przesłanki wskazane w art. 113 ze zn. 3 kr.o. albo tez obojga rodziców.

Kiedy sąd może zakazać kontaktów z dzieckiem?

Przykładowo, do zakazu utrzymywania kontaktów będzie mogło dojść wtedy, gdy:

  • dalsze utrzymywanie kontaktów dziecka z rodzicem mogłoby skutkować zagrożeniem albo naruszeniem zdrowia dziecka,
  • w toku postępowania zostanie wykazane, że z powodu kontaktu z danym rodzicem (a zatem często wobec wzorców przekazywanych przez tego rodzica dziecku), dziecko zmienia swoje dotychczasowe zachowanie i przykładowo przestaje chodzić do szkoły, porzuca swoich dotychczasowych kolegów i przyjaciół, a w ich miejsce zaczyna utrzymywać kontakty z dziećmi czy dorosłymi ze środowisk takich jak narkomani czy alkoholicy,
  • rodzic celowo, umyślnie i z premedytacją podejmuje się nagannych zachowań wobec dziecka (np. stosuje wobec niego przemoc fizyczną lub/albo psychiczną),
  • gdy zachowanie rodzica wpływa demoralizująco na dziecko,
  • gdy rodzic powiązany jest ze środowiskami, które mogą bądź negatywnie oddziałują na dziecko – np. ze środowiskiem przestępczym,

Nie należy przy tym zapominać, jaka jest podstawowa funkcja omawianego zakazu kontaktowania się. Mianowicie, środek ten nie powinien być wykorzystywany dla celów walki czy sporu między rodzicami dziecka. Nadrzędną przesłanką jest tu przesłanka dobra dziecka, a zatem poprzez zakazanie kontaktów z dzieckiem dążymy do zapobiegania naruszania dobra dziecka, w jeżeli to dobro już zostało naruszone – wówczas dążymy do zapobiegania dalszych naruszeń. Zakaz kontaktów powinien być przy tym orzekany w wyjątkowych sytuacjach, ponieważ zdaniem Sądu Najwyższego – dobru dziecka nie służy zerwanie osobistej styczności rodziców z dzieckiem, nawet gdy nie wykonują oni władzy rodzicielskiej lub zachodzą podstawy do pozbawienia ich wykonywania tej władzy (postanowienie SN z dnia 7 listopada 2000 r., sygn. akt I CKN 1115/00 , LEX nr 45007)

Co ważne, przy ocenie dobra dziecka Sąd wydając rozstrzygnięcie czy to w sprawie o powierzenie władzy rodzicielskiej, czy to w sprawie o uregulowanie kontaktów,  jest obowiazany brać pod uwagę zarówno uwarunkowania obiektywne (takie jak wiek dziecka, jego płeć, cechy charakterologiczne osób uprawnionych do kontaktów z dzieckiem, stosunek osób uprawnionych do kontaktów z dzieckiem i ich rodziców/rodzica do siebie, do dziecka oraz do krewnych rodzica), jak i uwarunkowania subiektywne (np. wrażliwość dziecka, wzajemne relacje oraz więzi rodziców lub osób uprawnionych do kontaktów z dzieckiem, poczucie bezpieczeństwa dziecka) (tak m.in . Wyrok Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego w Warszawie z dnia 23 lipca 2019 r., sygn. akt: VI RC 385/18)

Jak długo trwa zakaz kontaktów z dzieckiem?

Sąd opiekuńczy nie określa czasu trwania zakazu w postanowieniu zakazującym kontaktów z dzieckiem.

Zgodnie z treścią art. 113 ze zn. 5 k.r.o., sąd opiekuńczy może zmienić rozstrzygnięcie w sprawie kontaktów, jeżeli wymaga tego dobro dziecka. Zakaz kontaktów może zatem zostać zniesiony przez sąd w dowolnym czasie, oczywiście po uprzednim wykazaniu, że ustały przesłanki, które pierwotnie uzasadniały orzeczenie zakazu utrzymywania kontaktów.

Czy zakazanie kontaktów jest jednoznaczne z pozbawieniem praw rodzicielskich?

Nie, władza rodzicielska i utrzymywanie kontaktów z dzieckiem to dwie osobne kwestie. I tak co do zasady, zakaz utrzymywania kontaktów z dzieckiem może być orzeczony bez jednoczesnego pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej. Podkreśla się jednak, żeorzekając o pozbawieniu prawa do kontaktów z dzieckiem, sąd „powinien rozważyć, czy należałoby wszcząć z urzędu postępowanie w sprawie pozbawienia władzy rodzicielskiej” (zob. W. Stojanowska [w:] W. Stojanowska, M. Kosek, Nowelizacja prawa rodzinnego…, s. 285).

Dlatego też, nawet jeżeli sąd orzeknie zakaz kontaktowania się rodzica z dzieckiem, rodzic ten może, a nawet powinien nadal wykonywać swoją władzę rodzicielską poprzez te czynności, które nie będą wymagały jego osobistej styczności z dzieckiem (np. uczestniczyć w zebraniach szkolnych, uczestniczyć w podejmowaniu ważnych decyzji w życiu dziecka jak wybór placówki edukacyjnej czy podejmowanie decyzji w sprawach zdrowotnych dziecka).

Jak napisać wniosek o zakazanie kontaktów rodzica z dzieckiem?

Z praktycznych wskazówek:

  • wniosek o zakazanie kontaktów z dzieckiem kierujemy do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka, a jeżeli dziecko nie ma miejsca zamieszkania to w miejscu jego pobytu,
  • opłata od wniosku wynosi 100 zł (art. 23 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych),
  • do wniosku załączamy przede wszystkim skrócony odpis aktu urodzenia dziecka oraz wszystkie dowody, o którym wspominamy w treści wniosku,
  • do wniosku załączamy jego odpis – tzn. drugi egzemplarz wraz ze wszystkimi załącznikami, który sąd następnie doręczy temu z rodziców, którego zakaz ma dotyczyć.