Zasiłek macierzyński. Komu, na ile i w jakiej wysokości przysługuje? Jakie i kiedy dokumenty należy złożyć?

Wiele zmian – na korzyść – w zakresie przyznawania i wysokości zasiłku macierzyńskiego wprowadzono na podstawie nowelizacji, która weszła w życie 2 stycznia 2016 r. Wcześniej bowiem przysługiwał on osobom, które opłacały pełne składki na ZUS i NFZ. Obecnie, zasiłek ten uzyskać mogą m.in.: nie tylko osoby zatrudnione na umowę o pracę, ale także, które  pracują na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług; przedsiębiorcy, bezrobotni zarejestrowani w urzędzie pracy, czy studenci.  Zasiłek macierzyński przysługuje niezależnie od tego, jak długo mamy ubezpieczenie chorobowe.  Otrzymają zatem zasiłek macierzyński zarówno ci, którzy takiemu ubezpieczeniu podlegają od kilku lat, kilku miesięcy, jak i ci, którzy podlegają temu ubezpieczeniu np. miesiąc, a nawet 1 dzień. Pamiętajmy jednak, że  do pobierania zasiłku jest uprawnione tylko jedno z rodziców. Nie ma zatem możliwości, aby zasiłek został przyznany matce i ojcu równocześnie.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od kilku czynników, a przede wszystkim od formy zatrudnienia i wysokości dochodów. Nie może ona jednak być mniejsza niż 1.000 zł „na rękę“ i to niezależnie od tego, czy pracujemy, czy jesteśmy bezrobotni, czy i ile zarabiamy, jak również, czy opłacamy składki na ubezpieczenie chorobowe (np. w sytuacji umowy o dzieło).

Najczęstszą formą zatrudnienia jest umowa o pracę. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi wówczas  przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres poprzedzający 12 miesięcy przed urodzeniem dziecka. Gdy czas trwania umowy jest krótszy niż rok, kwota zasiłku będzie obliczona na podstawie całego – krótszego - okresu zatrudnienia. Podobnie sytuacja wygląda w zakresie osób prowadzących działalność gospodarczą. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres 12 miesięcy przed urodzeniem dziecka.

Okres wypłaty zasiłku zależy od liczby urodzonych dzieci. W przypadku urodzenia jednego dziecka wynosi on 20 tygodni, dwoje dzieci 31 tygodni, troje dzieci 33 tygodnie itp.

Przez pierwszych 26 tygodni – czyli 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 6 tygodni urlopu rodzicielskiego zasiłek rodzicielski wynosi 100 % wysokości wynagrodzenia, a podczas reszty urlopu rodzicielskiego (czyli aż do 52 tygodnia – okresu 1 roku) 60 % tego wynagrodzenia. Można jednak od razu zdecydować się na opiekę nad dzieckiem przez jeden rok i pobierać przez ten cały okres 80 % wysokości wynagrodzenia, a nie najpierw 100% a potem 60% zasiłku. Co istotne wybór taki należy zadeklarować w ciągu 21 dni po porodzie.

Aby otrzymać zasiłek macierzyński należy udać się do odpowiedniego oddziału placówki ZUS i złożyć wniosek o jego przyznanie – bądź przesłać go pocztą. Do wniosku należy dołączyć:  skrócony odpis aktu urodzenia dziecka i oświadczenie o urodzeniu pierwszego bądź kolejnego dziecka, jak również wszystkie dokumenty, które dowodzą prawa do zasiłku – w zależności od tego, na jakiej podstawie nabędziemy prawo do zasiłku (np. umowę o pracę, zaświadczenie o wpisie do CEDIG – w przypadku przedsiębiorców, zaświadczenie z urzędu pracy o statusie bezrobotnego itp.).

Decyzję w sprawie zasiłku wydaje właściwy organ oddziału ZUS. Od wydanej decyzji przysługuje odwołanie do właściwego Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w terminie jednego miesiąca od dnia doręczenia decyzji. Odwołanie od decyzji wnosi się do ww. sądu za pośrednictwem oddziału ZUS na piśmie lub do protokołu sporządzonego przez ten oddział. Pamiętajmy o terminach na złożenie wniosku o przyznanie zasiłku macierzyńskiego oraz przedawnieniu roszczeń. Roszczenie o wypłatę zasiłku macierzyńskiego przedawnia się bowiem po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.