Zmiana nazwiska dziecka

Stan faktyczny: Joanna i Mikołaj są rodzicami małoletniej Klaudii. Rodzice dziewczynki pozostawali w nieformalnym związku, nigdy nie byli małżeństwem, jednak w momencie narodzin dziecka – zamieszkiwali razem i planowali wspólną przyszłość. Mikołaj złożył przed kierownikiem właściwego urzędu stanu cywilnego oświadczenie o uznaniu córki, a dziecko otrzymało nazwisko ojca. Został sporządzony akt urodzenia Klaudii. Kilka miesięcy później rodzice dziewczynki rozstali się, a Mikołaj przestał utrzymywać kontakt z córką. Nie interesuje się jej sprawami, nie łoży na jej utrzymanie. Joanna wraz z córką mieszkają w małej miejscowości. Czy jest możliwe, aby Klaudia nosiła nazwisko matki?

Zgodnie z treścią art. 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie. W braku porozumienia między rodzicami – rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Zmiana nazwiska co do zasady następuje w trybie administracyjnym, poprzez złożenie wniosku do właściwego kierownika urzędu stanu cywilnego. Postępowanie to reguluje ustawa z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska (art. 10 i nast.). W tym przypadku niezbędna jest zgoda obojga rodziców na zmianę nazwiska. Co jednak zrobić, gdy drugi z rodziców tej zgody nie chce wyrazić?

Brak zgody rodzica na zmianę nazwiska dziecka

W myśl art. 8 ust. 2 i 3 w zw. z art. 9 ust. 2 wspomnianej ustawy, zmiana nazwiska małoletniego dziecka wymaga zgody obydwojga rodziców , chyba że nie mają oni pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyją lub nie są znani albo gdy są pozbawieni władzy rodzicielskiej. W sytuacji, gdy dziecko ukończyło 13 lat, potrzebna jest również jego zgoda. W razie braku porozumienia między rodzicami każde z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu opiekuńczego. Prawomocne postanowienie sądu opiekuńczego upoważniające do dokonania zmiany nazwiska dziecka, zastępuje zgodę rodzica sprzeciwiającego się.

W opisywanej sytuacji należy zatem wystąpić do sądu opiekuńczego (upraszczając: do sądu rejonowego, wydziału rodzinnego w okręgu którego znajduje się miejsce zamieszkania dziecka) z wnioskiem o rozstrzygnięcie o istotnej sprawie dziecka poprzez wyrażenie zgody na zmianę nazwiska dziecka z nazwiska „X” na nazwisko „Y”.

Jakie informacje należy wskazać we wniosku do sądu?

We wniosku należy przedstawić przede wszystkim okoliczności faktyczne, które uwzględniają zmianę nazwiska dziecka. Przykładowo, można tu wskazać, że:

• rodzice dziecka w chwili jego narodzin pozostawali w związku, przy czym według stanu na dzień wystąpienia z wnioskiem do sądu nie są już parą,
• dziecko pozostaje pod wyłączną opieką tego z rodziców, którego nazwiska nie nosi,
• dziecko zamieszkuje w małej miejscowości i wśród lokalnej społeczności jest napiętnowane za to, że ma nazwisko inne niż mama, która je wychowuje,
• wszyscy członkowie rodziny, w towarzystwie których przebywa dziecko, noszą nazwisko takie jak mama, a nie takie jak dziecko i to z tym nazwiskiem rodziny dziecko się utożsamia,
• ten z rodziców, którego nazwisko dziecko nosi nie spotyka się z dzieckiem, nie kontaktuje się z nim i nie interesuje się jego sprawami, a dziecko nie jest w ogóle emocjonalnie związane z tym rodzicem i nie utożsamia się z jego nazwiskiem,
• inne od mamy nazwisko będzie piętnowało dziecko, które w niedługim czasie rozpocznie naukę w przedszkolu czy szkole, co może stanowić podstawę do prześladowania czy szykanowania dziecka przez inne dzieci,
• okoliczność, że małoletnie dziecko nosi inne nazwisko niż jego matka budzi konieczność częstego udowadniania pokrewieństwa między matką a dzieckiem,
• okoliczność, jakie nazwisko nosi dziecko ma znaczenie w zakresie wartości religijnych oraz światopoglądowych, które uznaje dany rodzic,
• dziecko samo dopytuje dlaczego nosi nazwisko inne niż mama czy też dziadkowie od strony matki,
• występują problemy związane z odmiennym nazwiskiem w czasie załatwiania spraw urzędowych oraz spraw związanych z edukacją dziecka czy wizytami lekarskimi,
• zmiana nazwiska będzie zgodna z dobrem dziecka, które przecież stanowi dla sądu okoliczność nadrzędną w sprawach tego typu,

Kwestie techniczne:

• opłata od wniosku – 100 zł (sprawa rodzinna rozpoznawana w trybie nieprocesowym),
• rodzic skladający wniosek to wnioskodawca, drugi z rodziców to uczestnik postępowania,
• wnioskodawcą jest rodzic jako przedstawiciel ustawowy małoletniego, a nie samo dziecko :),
• do wniosku dołączamy : skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, dowód uiszczenia opłaty od wniosku, wszystkie dowody z dokumentów (np. pismo do drugiego rodzica o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska) oraz obowiązkowo odpis wniosku ze wszystkimi załącznikami dla drugiego z rodziców.